رایانش ابری (Cloud Computing ) چیست؟

رایانش ابری(Cloud Computing)با انقلابی در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، معماری نوینی را در توسعه، استقرار، اجرا و ارائه خدمات به ارمغان آورده است. مزایای استراتژیک رایانش ابری(Cloud Computing) از جمله چابکی، قرار گرفتن در خط مقدم نوآوری و قابلیت ارتقاء سریع، از جمله دلایل روند چشمگیر به‌کارگیری این فناوری در صنایع مختلف از جمله صنعت بانکداری است. به ویژه که صنعت بانکداری در سال‌های اخیر در معرض فشارهای رقابتی ناشی از توسعه فناوری اطلاعات و تحولات ناشی از آن در تغییر نیازهای مشتریانش بوده است.

سیستم‌های محاسباتی به‌طور گسترده‌ای در حال کامل شدن هستند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای بشر در مسائل و کاربردهای مختلف علمی، تجاری، اجتماعی و غیره باشند. این تکامل در ابعاد مختلفی صورت گرفته است. قدرت و توان محاسباتی و پردازش اطلاعات، ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات و دسترس‌پذیری بیشتر منابع از ابعاد مختلف تکامل سیستم‌های محاسباتی محسوب می‌شود.

رایانش ابری(Cloud Computing) یکی از رویکردهای جدید محاسباتی است که در چند سال اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است. اما در خصوص شناخت صحیح این سیستم محاسباتی به عنوان یک فناوری جدید و جایگاه آن در بین دیگر فناوری‌های محاسباتی ابهامات زیادی وجود دارد.

برای شناخت بهتر رایانش ابری(Cloud Computing) از دید زیرساخت، ابتدا نگاهی به سیر تکاملی سیستم‌های محاسباتی از ابتدا تاکنون می‌اندازیم تا بتوانیم جایگاه آن را در بین دیگر سیستم‌ها تشخیص دهیم. اگر مین‌فریم‌ها را به عنوان نسل اول سیستم‌های محاسباتی در نظر بگیریم، ما با یک سیستم بسیار بزرگ مواجه بودیم که کاربران از طریق یک ترمینال واحد به آن دسترسی پیدا می‌کردند. به مرور این سیستم‌ها کوچک‌تر شدند و با توان پردازشی بیشتر و قیمت کمتر، به‌صورت رایانه‌های شخصی در اختیار همه کاربران قرار گرفتند.

سپس این امکان فراهم شد که با اتصال مجموعه‌ای از این سیستم‌های کوچک، شبکه‌ای با توان پردازشی بیشتر فراهم شود تا پاسخگوی نیازهای پردازشی بیشتر و سنگین‌تر باشند. اما نیازهای پردازشی به شکل فزاینده‌ای در حال افزایش بودند و نیاز به سیستم‌های محاسباتی بزرگ‌تر و قوی‌تر احساس شد. بنابراین تعداد زیادی از این شبکه‌ها به صورت اختصاصی در سرتاسر اینترنت به هم متصل شدند و شبکه محاسبات توری را به وجود آوردند.

در این بین مشاهده شد که میلیون‌ها کاربر در اینترنت وجود دارند که در اکثر اوقات از تمام توان رایانه خود استفاده نمی‌کنند و سیستم محاسباتی دیگری شکل گرفت تا کاربرانی که تمایل داشته باشند، زمان‌های بیکار سیستم خود را برای کارهای محاسباتی عام‌المنفعه هدیه کنند. بنابراین تعداد بسیار زیادی منبع محاسباتی کوچک در شبکه‌ای تحت عنوان محاسبات داوطلبانه به هم پیوستند و توان پردازشی عظیمی را به‌وجود آوردند.

اما هنوز منابع بسیار زیاد دیگری در سازمان‌ها و مراکز داده اینترنتی وجود داشت که تمام ظرفیت آنها به‌طور کامل به‌کار گرفته نشده بود. این منابع نمی‌توانستند در شبکه محاسبات توری به‌صورت اختصاصی به‌کار گرفته شوند؛ زیرا برای آنها وظیفه دیگری تعریف شده بود. در عین حال امکان استفاده از آنها در شبکه داوطلبانه هم وجود نداشت؛ زیرا فلسفه وجودی آنها، کاربردهای تجاری بود.

به این ترتیب رویکرد جدیدی شکل گرفت که بتوان با استفاده از فناوری‌های مجازی‌سازی این منابع را به‌صورت قابل‌انعطاف و پویا برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار داد و از تمام ظرفیت آنها به‌طور مؤثر استفاده کرد.

این فناوری، رایانش ابری در لایه زیرساخت نام داشت که امکان استفاده از منابع محاسبات و ذخیره‌سازی را به‌صورت یک سرویس بر حسب نوع نیاز فراهم می‌آورد. در حقیقت با ایجاد یک لایه انتزاعی بر روی کلیه منابع فیزیکی خود (به کمک مجازی‌سازی)، امکان مدیریت پویای منابع فیزیکی حاصل می‌شود.

بنابراین رایانش ابری(Cloud Computing) از دید زیرساخت، به گونه‌ای سیستم‌های توزیع‌شده و موازی اطلاق می‌گردد که شامل مجموعه‌ای از رایانه‌های مجازی که به یکدیگر متصل هستند می‌شوند. این رایانه‌ها به عنوان یک یا چند منبع محاسباتی یکپارچه بر اساس توافقنامه سطح خدمت، که با مذاکرات سرویس‌دهندگان و مصرف‌کنندگان تعیین می‌گردند، ارائه می‌شوند.

با استفاده از سرویس‌های ارائه شده توسط رایانش ابری، کاربران می‌توانند از طریق ابزارهای مختلف (نظیر رایانه‌های شخصی، رایانه‌های همراه، تلفن همراه و تبلت) به برنامه‌ها، فضاهای ذخیره‌سازی، پردازش و حتی پلتفرم‌های توسعه برنامه‌های کاربردی در اینترنت، دسترسی داشته باشند. خدمات فراهم شده از طریق رایانش ابری(Cloud Computing) به گونه‌ای است که خدمات مورد استفاده مشتریان در سرورها عرضه می‌شود و میزان پرداخت‌ها در آن همانند سایر خدمات عمومی (برق، آب، تلفن و گاز) بر اساس سطح استفاده افراد تعیین می‌شود.

نکته کلیدی در تعریف رایانش ابری(Cloud Computing)، خود واژه ابر است. در اینجا ابر، گروهی بزرگ از رایانه‌های متصل به هم است. این رایانه‌ها می‌توانند رایانه‌های شخصی یا سرورهای شبکه باشند. این توده ابری از رایانه‌ها، فراتر از یک شرکت یا سازمان است. برنامه‌های کاربردی و داده‌هایی که روی ابر میزبانی می‌شوند، جهت استفاده گروهی وسیع از کاربران، بین سازمان‌ها و بین پلتفرم‌های مختلف، و از طریق اینترنت در دسترس است.

هر کاربر مجاز می‌تواند به این اسناد و برنامه‌ها از هر رایانه و با هر نوع اتصال اینترنتی دسترسی داشته باشد. مسئله مهم این است که برای کاربر نهایی، فناوری و زیرساخت زیرین ابر، پنهان است.

گوگل به عنوان یکی از پیشتازان رایانش ابری، ۶ مشخصه اصلی را به‌عنوان ویژگی‌های رایانش ابری(Cloud Computing) ذکر می‌کند:

رایانش ابری(Cloud Computing)، کاربرمحور است. هر بار که شما به عنوان یک کاربر به ابر متصل شوید، هر چه که در آن ذخیره شود، متعلق به شما است و می‌توانید داده‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارید.
رایانش ابری(Cloud Computing)، وظیفه‌محور است. به ‌جای تمرکز بر روی برنامه کاربردی و کاری که انجام می‌دهد، بر نیاز کاربر و نحوه‌ای که برنامه کاربردی می‌تواند آن نیاز را برطرف کند، تمرکز دارد.
رایانش ابری(Cloud Computing) قدرتمند است. اتصال صدها یا هزاران رایانه به صورت ابر، یک قدرت محاسباتی بسیار زیاد ایجاد می‌کند که با یک رایانه رومیزی امکان‌پذیر نیست.
رایانش ابری(Cloud Computing) در دسترس است. به‌دلیل اینکه داده در داخل ابر ذخیره می‌شود، کاربران می‌توانند به‌طور سریع و فوری اطلاعات زیادی را از چندین انبار داده بازیابی کنند. برخلاف یک رایانه رومیزی، شما دیگر محدود به یک منبع داده نخواهید بود.
رایانش ابری(Cloud Computing) هوشمند است. با توجه به انواع مختلف داده ذخیره شده در ابر، چنانچه بخواهیم هوشمندانه به داده‌ها دسترسی داشته باشیم، داده‌کاوی و تحلیل داده‌ها ضروری خواهد بود.
رایانش ابری(Cloud Computing) قابل برنامه‌ریزی است. بسیاری از وظایف در رایانش ابری باید به صورت خودکار انجام شود. برای مثال، در جهت محافظت از کل داده‌ها، اطلاعات ذخیره شده در یک رایانه واحد در ابر، باید روی چندین رایانه دیگر نیز ذخیره شود.