رییس دانشگاهی که به دکتر مصدق هم نه گفت!
این روزها، کتاب “گزارش یک زندگی” که حاوی خاطرات “دکتر علی اکبر سیاسی” است را در دست مطالعه دارم. دکتر سیاسی، نخستین رییس دانشگاه تهران پس از استقلال آن بود. در بخش نهم کتاب، ایشان چند نمونه از سخت‌گیری‌های خود برای رعایت اصول و مقررات را ذکر کرده‌اند که خلاصه یکی از آنها در ادامه نقل می‌گردد.
دکتر سعید فاطمی، خواهرزاده‌ی دکتر حسین فاطمی، وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق، با نخست‌وزیر همکاری نزدیک داشت و مورد محبت خاص او بود. روزی دکتر مصدق به من تلفن کرد و گفت: “می‌دانید که من عادت ندارم توصیه‌ی کسی را بکنم، ولی یک مورد استثنایی پیش آمده است. دکتر سعید فاطمی، جوانی است فاضل، با استعداد و صمیمی. خواهشمندم او را بپذیرید”. گفتم اتفاقا” ما احتیاج به یک دانشیار زبان فرانسه داریم. گفت: “سعید کی خدمت شما برسد؟” گفتم فردا صبح ساعت ۱۰٫
روز بعد دکتر فاطمی سر ساعت و با رضایت و اطمینان خاطر وارد دفتر من شد. یقین داشتم او خودش را در آن موقع، دانشیار می‌دانست و در انتظار دریافت ابلاغیه کارش بود. به او گفتم آقای نخست وزیر درباره فضایل علمی و اخلاقی شما با من صحبت کرده‌اند. امیدوارم در “مسابقه” دانشیاری موفق شوید! با شنیدن این کلمات، رنگ چهره دکتر فاطمی تغییر کرد و مثل این بود که درست مطلب را نمی‌فهمد. گفتم برای استخدام یک دانشیار زبان فرانسه، فردا در روزنامه اطلاعات اعلانی منتشر می‌شود. شما هم می‌توانید در این رقابت شرکت کنید. در پایان، مدارک علمی داوطلبان بررسی می‌شود و هر کس مدارک عالی‌تری داشته باشد استخدام خواهد شد. امیدوارم آن فرد شما باشید. دکتر فاطمی با صدایی لرزان گفت: “جناب آقای نخست وزیر مطلب را این‌طور به من نفرمودند”. گفتم لابد توضیح نخواسته‌اید وگرنه می‌فرمودند که “در دانشگاه، همیشه باید از در وارد شد و نه پنجره”.
دکتر فاطمی با رنگ پریده از جای برخاست و گفت “اجازه می‌فرمایید؟”. دست او را فشردم و گفتم امیدوارم موفق باشید. مدتی گذشت و از وی خبری نشد. چند سال بعد در مسابقه دیگری که اعلان شده بود شرکت کرد و به دانشیاری برگزیده شد.
مجالی و توفیقی باشد، در آینده، مطالب گزیده دیگری از این کتاب را در کانال قرار خواهم داد. در پایان، خواندن کتاب “گزارش یک زندگی”، نوشته دکتر علی اکبر سیاسی را به همراهان دانشگاهی عزیز پیشنهاد می‌کنم.
