تحول دیجیتال در بخش بهداشت، درمان و سلامت
سلامت یکی از نیازهای اساسی انسان است و تأمین خدمات بهداشتی درمانی با کیفیت، ایمن، اثربخش و تا حد امکان مقرون‌به‌صرفه، یکی از وظایف اصلی دولتها محسوب می‌شود. گرچه دولتها معمولاً بزرگ‌ترین بازیگران نظامهای سلامت دنیا را تشکیل میدهند، اما تنها بازیگر آن نیستند. به‌ویژه در سالهای اخیر، در اغلب کشورها حجم گردش مالی حوزه سلامت به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته است. روندی که همچنان ادامه دارد و ارائه خدمات بهداشتی درمانی را به حوزه جذابی برای بنگاههای خصوصی بدل کرده است. از این رو گرچه در گذشته دولتها عرصه سلامت را به‌عنوان یکی از حوزههای مأموریتی و هزینه‌برِ خود قلمداد میکردند، اما اکنون آن را عرصهای برای خلق ثروت و ایجاد اشتغال عمدتاً دانش‌بنیان میدانند.
روندهای اصلی بخش سلامت
خدمات دیجیتال از مهم‌ترین عوامل تحول در صنعت بهداشت و درمان در عصر دیجیتال می‌باشد و برای ارائه بهبود مستمر، این صنعت نیاز به تحول دارد. سیستم بهداشت و درمان در آینده متفاوت خواهد بود و با تمرکز بر مصرف‌کنندگان، به شهروندان اجازه می‌دهد که مسئولیت مدیریت سلامت خود و خانواده را بر عهده گیرند. با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، دو تحول در این صنعت اتفاق افتاده است:
- تحول در محل درمان (از بیمارستان‌ها به نزدیک خانهها)
- تحول در نوع درمان (از بیماری و درمان به پیشگیری و مدیریت)
در آینده بهینهترین روش درمان، درمان سرپایی خواهد بود. خانهها محل مهم و جدید درمان خواهند بود و درمان مجازی دسترسی به درمان را در مناطق روستایی گسترش خواهد داد. این موضوع، ساختاری جدید را برای سیستم بهداشت و درمان فراهم می‌آورد و نیازمند تمرکز کمتر برساخت امکانات جدید مانند تختها و تمرکز بیشتر بر روی خدماتی است که دسترسی و کیفیت درمان بهبودیافتهای را با کاهش هزینهها فراهم می‌کند. بهداشت و درمان متمرکز بر بیمار تأکید بیشتری بر دستیابی، استفاده از ابزارهای دیجیتال برای بهبود بهرهوری (با کاهش نیاز به نیروی کار متخصص)، افزایش کارایی و کاهش هزینهها خواهد داشت. در جهان سالانه در حدود ۵/۷ تریلیون دلار بر روی بهداشت و درمان هزینه می‌شود و این فرصت جدید ماندگاری برای بازیگران و تازه‌واردهایی است که با موفقیت، خدمات دیجیتالی تحولی در مقیاس را ایجاد کرده‌اند.
در مطالعهای که با همکاری مجمع جهانی اقتصاد و شرکت مشاورهای اکسنچر انجام‌شده، چهار زمینه دیجیتال درمان هوشمند، درمان در همهجا، درمان توانمند شده و سازمان‌های هوشمند بهداشت و درمان، شناسایی‌شده اند که برای تحول دیجیتال این صنعت در دهه آینده اهمیت ویژهای خواهند داشت.
- درمان هوشمند: با استفاده از درمان دقیق، رباتیک و پرینت درمانی، نتایج درمان بیماران را علیرغم کاهش هزینهها، بهبود میبخشد.
- درمان در همهجا: از طریق پیشرفتهای خانههای متصل و درمان مجازی، درمان به خانهها نزدیک‌تر شده و دسترسی را گسترش داده است (بخصوص در اقتصادهای پیشرفته و بالغ).
- درمان توانمند شده: از طریق ایجاد خدمات بر لحظه، شهروندان نقشی عالی در مدیریت تندرستی و سلامت خود ایفا نمایند.
- شرکت‌های هوشمند بهداشت و درمان: با استفاده از راهحلهای برخاسته از داده، کارایی نیروی کار و شرکت‌ها را افزایش یافته و سلامت بیماران را به‌صورت اثربخش و در لحظه نظارت می‌کنند.
فناوری‌های دیجیتال از بهداشت و درمان مبتنی بر ارزش پشتیبانی کرده و به آن شتاب میبخشد. هوشمندی جدی در سختافزار و دیگر اشیاء جهان فیزیکی و دیجیتال را به هم متصل کرده است. بیمارستان‌ها و مطب پزشکان با یک کلیک و اسکرول در دسترس هستند. مؤلفه‌های سختافزار متصل همراه با سنسورها و ابزارهای هوشمند کمک می‌کند تا به مصرف‌کنندگان آنچه میخواهند ارائه شود و به نتایج سلامت بهتری با هزینه‌های کمتر دست یابند و درنتیجه تجربه بهتر و راحتی برای آنان ایجاد نماید.
بهداشت و درمان مدرن در بهبود سلامت جهانی و کیفیت زندگی افراد بسیار موفق عمل کرده است. این پیشرفتها با هزینه‌های معناداری همراه بوده است و رشد این هزینهها از تولید ناخالص ملی بیشتر بوده است. انتظار می‌رود این روند در آینده شتاب پیدا کند. ذینفعان این صنعت با کشمکش و فشارهای زیادی مواجهاند. هزینه‌های بهداشت و درمان، مسنتر شدن جمعیت، افزایش شیوع بیماریهای مزمن، هزینه‌های ناپایدار بهداشت و درمان، منابع دارای مهارت اندک و افزایش اثرات مصرف‌کنندگان توانمند شده از جمله این فشارها هستند.
در قرن گذشته، بهبود زیادی در سلامت جهانی افراد ایجاد شده است. در کمتر از ۲۵ سال متوسط امید به زندگی از ۶۴ سال در سال ۱۹۹۰، به ۷۱ سال در سال ۲۰۱۳، افزایش یافته است. مرگ‌ومیر نوزادان تا ۵۰ درصد کاهش یافته است و آمار مرگ‌ومیر افراد به دلیل بیماریهای قلبی عروقی ۲۰ درصد کاهش یافته است. علاوه بر جمعیت رو به رشد جهانی، کشورها پیشرفت قابل‌توجهی در توسعه دسترسی به بهداشت و درمان و بهبود کیفیت زندگی شهروندان خود داشتهاند.
شکل ۱. پنج روند اصلی مؤثر در صنعت سلامت
در نمودار بالا روند آتی صنعت نشان داده‌شده است. از سال ۲۰۱۷، صنعت سلامت ۳٫۰ پدید آمده که تمرکز اصلی آن بر روی دیجیتالی شدن، سیار بودن و بیمار به‌عنوان مصرفکننده است.
تغییرات سیستماتیک در رفتار روزانه بشر، بدون شک بر روی سبک زندگی وی اثر خواهد گذاشت. رفاه اقتصادی، جمعیت رو به رشد، رشد متوسط درآمد و مقررات عمومی حساس، محرکهای اصلی تقاضای درمان و زیرساختِ بهتر هستند. مفهوم سلامت ۳٫۰ از وب ۳٫۰ الهام می‌گیرد که در آن همکاری و مسیر تکاملی توسعه وجود دارد. در صنعت سلامت ۳٫۰ اثرگذاران و توانمندسازان چندگانهای وجود دارد که بر روی مصرفکنندهبیمار تمرکز دارد و اندازهگیری و نتیجهگیریها به‌صورت شخصی انجام می‌گیرد.
شکل ۲. روند صنعت سلامت
مسائل اصلی بخش سلامت
این صنعت با مسائل زیر مواجه است:
- سبک زندگی ناسالم شهروندان (تحرک ناکافی، تغذیه نامناسب، خواب نامطلوب)
- عدم دسترسی عادلانه شهروندان به خدمات سلامت باکیفیت و قیمت مناسب
- پایین بودن سطح سواد سلامت شهروندان
- ناکارآمدی نظام آموزش سلامت و انتقال مفاهیم آموزشی بر پایه روشهای سنتی
- عدم وجود داده‌ها و اطلاعات یکپارچه، به روز، معتبر و دقیق در حوزه سلامت در سطح ملی، به‌عنوان سنگ بنای سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد
- ضعف در مدیریت دانش نظام سلامت در سطح مراکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت
- ضرورت بهبود داروها و تجهیزات پزشکی (کاهش هزینه، افزایش دقت، بالا بردن سرعت)
- انطباق با نیازها، تقاضاها و انتظارات در حال تغییر مصرف‌کنندگان
- دشواری استفاده از مدلهای جدید درمان برای بهبود دستیابی و تواناییهای مالی
- مسائل رگولاتوری و امنیت سایبری
- تشویق سرمایهگذاری بر نوآوریهای دیجیتال و تحول دیجیتال
- استخدام، توسعه و نگهداری از مهارتهای برتر
- حرکت به سمت پیری جمعیت
- هزینه‌های بالای اقتصادی
- افزایش بیماریهای مزمن
- هزینه‌های ناپایدار درمان
- پایین بودن ایمنی و امنیت خدمات سلامت
- کمبود نیروی کار
نگاشت فناوری‌ها و مسائل
پیشرفتهای فناوری‌های بهداشتی درمانی برخی از این چالشها را حل کرده‌اند. به‌عنوان‌مثال، باعث شده‌اند تعدادی از بیماریهای مهلک (مانند ایدز و برخی از سرطانها) مدیریت و یا درمان شوند. پیشرفتهای رباتیک، پرینتر سه‌بعدی، پردازشگرهای سریع داده و هزینه‌های کمتر ذخیرهسازی داده در مقیاس، قدرت کلاندادهها برای کشف دارو و یا تسهیل مطالعات بر روی جمعیت گسترده، همگی به پیشرفتهای این صنعت کمک کرده است. این فناوری‌ها در افزایش کارایی و در دسترس بودن خدمات بهداشتی بسیار کمک‌کننده خواهند بود؛ افزایش در دسترس بودن داده و تسهیم آن با راهکارهای دیجیتال، شخصیسازی درمان و تجارب بیماران را بهبود میبخشد. فناوری‌های دیجیتال، امکان بهبود بهرهوری و کیفیت درمان را با گسترش ارائهی درمان، کارا کردن تراکنشها و پشتیبانی از عملیات کلینیک فراهم می‌آورند.
با توسعه و گسترش فناوری‌ها متوسط طول عمر بشر در ۱۵۰ سال گذشته دو برابر شده است و این افزایش به خاطر فراوانی غذا، بهداشت و درمان و بهبود همیشگی خدمات بوده است. مؤسسات اجتماعی نظیر سیستم‌های سلامت، قانون‌گذاری، پلیس، آموزش و بانک در این افزایش نقش بسیار مهمی داشتهاند. اما اکنون فناوری‌های دیجیتال، ارتباطات شبکهای، سنسورهای بیولوژیکی و سایر فناوری‌ها به هوشمندسازی بدن افراد کمک می‌کنند و به آن‌ها نشان می‌دهد که در درونشان چه میگذرد و این اطلاعات در سلامتی افراد و افزایش طول عمر تأثیر زیادی دارد.
هوش مصنوعی در تشخیص بیماریها و درمان آن کاربرد دارد. رباتها از افراد کهن‌سال و آسیبپذیر مراقبت می‌کنند. از قدرت پردازندهها برای کشف دی‌ان‌ای افراد و از داده‌های ژنومیک برای درمان شخصی کسانی که به‌طورجدی بیمار هستند، استفاده می‌شود. تا سال ۲۰۳۰، درمان شخصی و مختص به بیولوژی فردی بیماران برای همه افراد در دسترس خواهد بود. با استفاده از سنسورهای پوشیدنی مانند دستبندهای هوشمند، می‌توان تعداد ضربان قلب، تنفس، سطح استرس، سطح اکسیژن خون و الگوی خواب افراد را دریافت کرد. همچنین بیماران با استفاده از این ابزار از فشارخون خود، سطح قند خون و دیگر معیارهای سلامتی آگاه خواهند شد. بیماران بالای ۲۰ سال اینترنت را برای یافتن نشانههای تشخیص بیماری خود جستجو کرده و توصیههای درمانی برای خود پیدا می‌کنند. همچنین بیماران می‌توانند از طریق رسانههای اجتماعی با یکدیگر در تماس بوده و در ارتباط با شرایط خود با یکدیگر صحبت کنند، نحوه درمان را مقایسه و در مورد پزشکان و بیمارستان‌ها اطلاعات باارزشی به یکدیگر بدهند. بیمارانی که نیاز به توصیههای درمانی سریع دارند می‌توانند با استفاده از اپلیکیشنهای گوشیهای هوشمند از پزشکان به‌صورت مجازی مشاوره دریافت نمایند. با پرداخت هزینه‌های اندک بیماران می‌توانند با استفاده از اپلیکیشنهای ویدئویی با پزشکان متخصص صحبت کرده و نسخه و توصیههای آن‌ها را دریافت نمایند. ساختار خدماتی پزشکی تحت تأثیر فناوری‌های تحولآفرین تغییر کرده‌اند.
شرکت‌های دارویی با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، بر روی بیماران نظارت کرده و اطلاعات عملکرد داروها را ثبت مینمایند. این اطلاعات به پژوهشگران دارویی در بهبود داروها، پیدا کردن روشهای جدید درمان و آزمایش آن‌ها در موقعیتهای واقعی کمک می‌کند.
مدتی است که رباتها در اتاقهای عمل برای انجام جراحیهای دقیق استفاده می‌شوند. همان‌طور که هزینه‌های رباتها به‌شدت کاهش و عملکرد آن‌ها افزایش می‌یابد، عملهای بسیاری با استفاده از ماشینها و تحت نظارت انسانها انجام می‌گیرد. زمانی که از رباتها به‌عنوان دستیار در جراحی استفاده می‌شود، برشهای کوچکتر و دقیقتری که ایجاد می‌کنند موجب از دست دادن خون کمتر، درد کمتر و دوره درمان کوتاه‌تری برای بیمار خواهد شد و درنتیجه بیماران مدت‌زمان کمتری در بیمارستان‌ها حضور خواهند داشت.
با پرینترهای سه‌بعدی دیجیتالی می‌توان پروتزهای استخوانی و بخشهایی از بدن را تولید کرد. تولید این‌ها می‌تواند نزد مشتری، به‌سرعت و با هزینه‌های کمتری انجام گیرد.
با پیشرفت سریع سنسورها و توانایی در نظارت بر معیارهای سلامت توسط وسایل پوشیدنی و قابل‌حمل، و همچنین قابلیت‌های هوش مصنوعی بر مبنای اینترنت که تشخیص بیماریها را به‌طور نمایی افزایش داده است، افراد بسیاری نیازهای اولیه سلامت خود را مرتفع می‌سازند.
به‌زودی پزشکان می‌توانند گزارشهای لحظهای تمامی بیماران خود را داشته باشند. این اطلاعات به‌صورت بی-سیم در پایگاه داده‌های ابری ذخیره‌شده و با نظارت خودکار کامپیوترها بر این اطلاعات هرگاه نیاز به توجه اورژانسی بود به پزشکان اطلاع داده می‌شود. ضرورت تشکیل پرونده الکترونیکی سلامت، که بتواند بهسادگی در دسترس بیمار و پزشک معالج آن در بخش‌های جراحی عمومی و مراقبت‌های ثانویه قرار گیرد، حدود یک نسل می‌شود که بر همگان آشکار است. بااین‌حال، تعداد اندکی از کشورهای جهان یک سیستم ملی کارآمد در این زمینه در اختیاردارند.
نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی (مانند فرانسه و هلند) و همچنین مقیاس گسترده چالشهای لجستیکی در برقراری ارتباط میان عناصر مجزای سیستم‌های سلامت (مانند انگلستان و آلمان) مانعی کلیدی بوده است؛ ولی طی سالهای آتی، اکثر کشورهای اروپایی به دنبال پیاده‌سازی سیستم‌های جامع پرونده الکترونیکی سلامت خواهند بود. در ایالت متحده آمریکا شاخهای از شرکت‌های خدمات سلامت دیجیتال ایجادشده که سیستم‌های موردنیاز پرونده‌های الکترونیکی سلامت را فراهم می‌سازند. به‌طوری‌که هر یک از سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌توانند از طیف گسترده‌ای از ارائه‌دهندگان این خدمات انتخاب کنند، اگرچه تعامل‌پذیری محدود این سیستمها باعث می‌شود ساختار پرونده‌های الکترونیک سلامت ملی یا منطقه‌ای دشوار شود. پرونده‌های الکترونیکی سلامت نه‌تنها روشی عالی برای اختیار دادن به بیمار و تسهیل انتخاب است، بلکه برای موفقیت سلامت دیجیتال ضروری است و همچنین ادغام پیشینه درمانی شخص را با مشاوره دیجیتال یا طرح درمانی ممکن می‌سازد. این پروندهها به مسئله عدم وجود داده‌ها و اطلاعات یکپارچه، به‌روز، معتبر و دقیق در این صنعت پاسخ می‌دهد.
در ادامه کاربرد هر یک از فناوری‌های دیجیتال بر صنعت بهداشت، درمان و سلامت ارائه‌شده است:
کلان‌داده
داده‌های سلامت همچون سایر اطلاعات، از منابعی چون پرونده‌های الکترونیک سلامت، داده‌های ژنتیک و عمومی سلامت و اطلاعات پژوهشی و رفتاری، با سرعتی بی‌سابقه در حال انباشته شدن هستند. طبق پیشبینیها داده‌های سلامت دیجیتال تا سال۲۰۲۰ به ۲۵۰۰۰ پتابایت خواهد رسید. این حجم اطلاعات را می‌توان فقط به کمک فناوری، با توانایی ارجاع متقابل به داده‌های در سطح جمعیت یا یادگیری از تعاملات روزانه بین بیماران و پزشکان که کلید برخی از نوآورانهترین مدلهای خدمات درمانی دیجیتال هستند، مدیریت کرد.
هوش مصنوعی
پیشبینی می‌شود هوش مصنوعی با انجام وظایف کلینیک‌ها و کسبوکارها که توسط انسانها انجام میشد، با سرعت و دقت بالاتر و استفاده از منابع کمتر، صنعت بهداشت و درمان را دچار تحول سازد. هوش مصنوعی می‌تواند پشتیبانی برای تصمیمگیریها و دستیاری برای پزشکان در وظایفی نظیر تشخیص بیماری بیماران، شتابدهی به توسعه داروها و ابزار جدید است و به سادهسازی وظایف پس‌خوان و پیشخوان مانند ایجاد نسخه پزشک، کمک کند.
در بخشی که دانش بالینی هر ۱۸ ماه یک‌بار دو برابر می‌شود، هوش مصنوعی می‌تواند در کمک به پزشکان به‌منظور بهره‌گیری از کلیه اطلاعات و بینشهای موجود هنگام جستجو برای تشخیص یا درمان بیماری، نقشی کلیدی داشته باشد. برنامهها یا اپلیکیشنهایی که از هوش مصنوعی بهره میگیرند، همچنین می‌توانند با ارائه اطلاعات سلامت به «افراد نگران سلامتی» و امکان‌پذیر ساختن بررسی بیماریهای جزئی و کسب اطمینان توسط آن‌ها، بار مسئولیت پزشکان عمومی و بخش حوادث و فوریتهای پزشکی بیمارستان‌ها را سبک کنند. بحث ابتدایی پیرامون احتمال قرار گرفتن هوش مصنوعی به‌جای پزشکان درگذر زمان باعث شده انگیزهها برای استفاده از پتانسیل ابزارهای هوشمند در کنترل ماهرانه اطلاعات و راهنمایی آن‌ها به‌سوی تشخیص دقیق‌تر و درمان سنجیدهتر کاسته شود. پتانسیل ترکیب هوش مصنوعی پیشرفته با داده‌های ژنومیک یا داده‌های حاصل از حجم انبوهی از پرونده‌های الکترونیک سلامت، بسیار هیجان‌انگیز است.
پیشرفتهای هوش مصنوعی، فرصتهایی را برای حل مسائل و چالشهای بلندمدت کشورهایی نظیر هند ایجاد کرده است. هوش مصنوعی با ترکیب رباتیک و اینترنت اشیاء مربوط به درمان، با ارائه راهکارهایی به مشکلات این صنعت توجه کرده و به دولتها در رسیدن به اهدافشان کمک می‌کند. هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف این صنعت نظیر آموزش، پژوهش، درمان، تصمیمگیری، شناسایی بیماری در سریع‌ترین زمان ممکن و پایداری در سلامت کمک می‌کند.
قدرت پردازش هوش مصنوعی به‌شدت زمان تحلیل اطلاعات و انجام آزمایش‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین بخش تحقیق و توسعه شرکت‌های داروسازی، این فناوری را برای پیشبینی ارتباط بین مکانیزمهای بیولوژیکی و نشانههای بیماری به‌کار میگیرند. هوش مصنوعی همچنین پتانسیل بهبود برنامه‌های درمانی بیماران را دارد.
اما باید قضاوت انسانی در نتایج برگرفته از هوش مصنوعی بکار گرفته شود. مؤسسه فناوری ماساچوست منبع اکتشافات هوش مصنوعی است و اقدامات چند میلیون دلاری آن با همکاری هاروارد برای ایجاد استانداردهای اخلاقی در این حوزه، مثال مناسبی برای اشتیاق به هوش مصنوعی پیشرفته با فهم محدودیت‌های آن است.
با استفاده از هوش مصنوعی، اسکن بدن و دیگر خدمات بهبود می‌یابد و زمان پاسخ به آزمایش‌ها و اسکنها کاهش‌یافته و بیماران استرسی برای صبر کردن برای گرفتن جواب آزمایش نخواهند داشت. با استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی، تصاویر تحلیل خواهند شد و زمان بسیاری ذخیره‌شده و بهرهوری افزایش می‌یابد.
به‌طور خلاصه هوش مصنوعی در این صنعت همچون دیگر صنایع به کاهش هزینهها و بهبود فرآیندها کمک می‌کند. انجام وظایف با سرعت و دقت بالاتر و با منابع کمتری انجام می‌شود. فرآیندها سادهتر شده، توسعه داروها و ابزارهای جدید، سریع‌تر انجام می‌شود. زمان تحلیل و پاسخ آزمایش‌ها کمتر شده و استفاده از کلیه اطلاعات در تشخیص امکان‌پذیر می‌شود. بیماران با استفاده از اپلیکیشنهای هوش مصنوعی آگاهتر شده‌اند و این اپلیکیشنها دستیاری برای تشخیص دقیق‌تر پزشکان شده‌اند. با استفاده از این فناوری سطح سواد سلامت شهروندان ارتقا یافته، داروها و تجهیزات پزشکی با کاهش هزینهها، افزایش دقت و بالابردن سرعت، بهبود مییابند، به نیازها، ترجیحات و انتظارات در حال تغییر مصرف‌کنندگان به‌سرعت پاسخ می‌دهد و همچنین هزینهها را کاهش داده و مشکلات مربوط به ایمنی و امنیت و کمبود نیروی کار را حل می‌کند.
اینترنت اشیاء
روند ارتباطی انسانها شامل ارتباط الکترونیک بین مردم و افزایش انفجاری اخیر در دستگاههای متصل، انتقال اطلاعات بین بیماران و پزشکانشان را تسهیل می‌کند، که عاملی توانمندساز و کلیدی برای سلامت دیجیتال محسوب می‌شود.
ابزارهای پوشیدنی، سنسورهای از راه دور و ابزارهایی که نظارت و انتقال اطلاعات را به‌صورت الکترونیکی انجام میدهند، تفاسیر بهتری از اطلاعات و تشخیص عیب و درمان بهتری را فراهم خواهند کرد. اینترنت اشیاء بااتصال همهچیز به هم، تجربه بیماران را به‌صورت مجازی بهبود میبخشد. آن‌ها به‌راحتی و به‌صورت آنلاین با مشاوران و پزشکان در ارتباط خواهند بود و دیگر از زمان انتظارهای طولانی و عدم مراجعه به پزشک منتخب خود، آسیب نخواهند دید.
با استفاده بیشتر از فناوری نظارت از راه دور، در معرض ریسکها و هزینه‌های بستری قرار گرفتن و نیاز به مراقبت از بیمار بستری‌شده کاهش خواهد یافت. نسل بعدی فناوری‌های نظارت از راه دور احتمالاً شامل استفاده از حسگرها خواهد شد، چه این حسگرها برای فناوری خاصی طراحی‌شده باشند، و یا حسگرهای موجود در دستگاههای متصل در حال رشد در خانههای مدرن باشند. اپلیکیشنها و دستگاههایی که قادرند از توان رایانشی تلفنهای هوشمند به‌منظور اجرای قابلیت‌های ابزارهای تشخیصی بهره ببرند این امکان را فراهم می‌آورند که داده‌های بیش‌ازپیش پیچیده از راه دور با مشاوران به اشتراک گذاشته شود. با گذر زمان بیمارستان صرفاً به مرکز اورژانس یا مراقبت‌های ویژه تبدیل خواهد شد.
فناوری تلفنهای همراه و اتصالات بی‌سیم در بازار سلامت سال‌ها مورداستفاده قرارگرفته و به ارائه‌دهندگان خدمات سلامت اجازه داده است تا با بیماران از طریق خدمات «ویزیت مجازی» یا «درمان از راه دور» با استفاده از فناوری VoIP و دستگاههای تلفن همراه ارتباط برقرار نمایند.
علیرغم اینکه این خدمات مزایای قابل‌توجهی دارند، فناوری اینترنت اشیاء فرصتهای متمایز و تازهای در صنعت سلامت خلق می‌کند. این راهکارها در صنعت سلامت به‌منظور ارائه خدماتی مانند نظارت بر بیمار از راه دور، درمان بیماران از راه دور و پشتیبانی از راه دور برای مطالعات بالینی و کلینیکی کاربرد دارند.
راهکار رایج مبتنی بر اینترنت اشیاء که متشکل از یک یا چندین دستگاه پزشکی تأییدشده سازمان غذا و دارو است، پلتفرم مراقبت و درمان است که داده‌های مرتبط را از دستگاه‌ها جمع‌آوری می‌نماید، در پایگاه ابری ذخیره و برای تحلیل و پردازش آماده می‌کند.
دستگاه‌ها و وسایل پزشکی اغلب با فناوری بلوتوث به‌منظور ایجاد امکان اتصال به یک دستگاه تلفن همراه و برنامه‌های آن طراحی‌شده است. بنابراین برخی از دستگاه‌ها مبتنی بر اتصال سلولی یا وای- فای ساخته‌شده و به‌طور مستقیم به پلتفرم فضای ابری متصل می‌شوند. ارائه‌دهندگان خدمات سلامت، مراکز تماس حرفه‌ای، بیمار و اعضای خانواده انتخاب‌شده بیمار به داده‌های درون سیستم سلامت متصل به IoT دسترسی دارند. به‌علاوه این داده‌ها اغلب می‌توانند با دیگر سیستم‌های سوابق سلامت الکترونیکی EHR یا سوابق پزشکی الکترونیکی EMR ادغام شوند.
اینترنت اشیاء، نظارت بر بیماران درون خانه را امکان‌پذیر می‌سازد و با سیستم پایش و هشدار قلبی، اندازهگیری فشارخون و دیگر دستگاه‌ها و وسایل مرتبط با جراحت و بیماریهای مزمن، مراقبت‌های پس از مبتلا شدن را انجام می‌دهد. همچنین با اطلاعات به‌دست‌آمده مطالعات پژوهشی پزشکی را انجام می‌دهد که این پژوهش‌ها در شرکت‌های داروسازی و برنامه‌های تغذیهای کاربرد خواهند داشت.
محرک استفاده از راهکارهای مبتنی بر اینترنت اشیاء در صنعت سلامت، صرفه‌جویی در زمان و هزینه و کاهش ریسک است که به علت استفاده از این فناوری در درمان از راه دور حاصل می‌شود. ارتباطات آنلاین با پزشکان و مشاوران و امکان انتقال و تسهیم اطلاعات از دیگر مزیتهای این فناوری است که به بهبود فرآیند درمان و ارتقای رضایت بیمار میانجامد. این فناوری با قابلیت‌های فوق، دسترسی عادلانه به خدمات سلامت باکیفیت و قیمت مناسب را امکان‌پذیر کرده و به چالشهای عدم وجود داده‌ها و اطلاعات یکپارچه، به‌روز، معتبر و دقیق، انطباق با نیازها، تقاضاها و انتظارات در حال تغییر مصرف‌کنندگان، هزینه‌های اقتصادی و کمبود نیروی کار پاسخ می‌دهد.
رباتیک
رباتیک در سه بخش درمان، ایجاد خدمت و محیط درمان این صنعت تأثیر میگذارد. در بخش درمان، رباتیک در مراقبت‌های درمانی و توان‌بخشی و ارتقاء سلامت کاربرد دارد و در بخش ایجاد خدمت، بر روی منابعی که برای خدمات درمانی و سلامت استفاده می‌شود، نظیر منابع انسانی، محل درمان، مدیریت مواد، پژوهش، نظارت و فناوری اثرگذار خواهد بود. رباتهایی که در محیط درمان استفاده می‌شوند، فرصتهایی را برای امنیت و سلامت کارکنان صنعت سلامت فراهم می‌نماید.
استفاده از فناوری‌های رباتیک در صنعت سلامت، محصولات و خدمات جدیدی را ایجاد و منجر به خلق بازارهای جدید شده است. اثر رباتهای درمانی در عملکردهای کلینیکی عبارت‌اند از:
- تسهیل فرآیندهای درمانی به‌وسیله دستورالعملهای دقیق از ابزار و وسایل، تجهیزات شناسایی بیماری و درمان آن‌ها
- بهبود امنیت و کیفیت کلی درمان، کاهش دوره درمان بیماری و تعداد درمانهای صورت گرفته
- بهبود صرفه اقتصادی درمان بیمار
- توانایی ارائه خدمات به مناطق دورافتاده
- بهبود در آموزش کارمندان این حوزه با استفاده از شبیهسازها
- ارتقاء استفاده از اطلاعات برای تشخیص بیماری و درمان آن
این صنعت پتانسیل کسب سود از خودکارسازی جریانهای کاری را دارد. حوزههایی که رباتیک می‌تواند در این صنعت ارزش ایجاد کند عبارت‌اند از:
- رباتهای جراحی
- نظارت بر علائم حیاتی (مانند خون)
- درمان از راه دور
- خدمات بیمارستانی
- رباتهای دارویی
- تولید ابزار و وسایل درمانی
- شبیهسازی محیط برای آموزش کارکنان
- همراهانی که بر سلامت تمرکز دارند (مخصوصاً افراد سالمند)
به‌طور خلاصه مزایای استفاده از رباتیک، امنیت و سلامت، ایجاد محصولات و خدمات جدید و خلق بازارهای جدید، تسهیل فرآیندهای درمانی، بهبود امنیت و کیفیت کلی درمان، کاهش دوره درمان و تعداد درمانهای صورت گرفته، بهبود صرفه اقتصادی درمان بیمار، توانایی ارائه خدمات به مناطق دورافتاده، بهبود آموزش کارمندان با استفاده از شبیهسازها، بهبود در استفاده از اطلاعات برای تشخیص و درمان بیماری و خودکارسازی جریانهای کاری است. این مزایا به مسائل ضرورت بهبود داروها و تجهیزات پزشکی، روند پیر شدن جمعیت، هزینه‌های اقتصادی، هزینه‌های ناپایدار درمان، ایمنی و امنیت و کمبود نیروی کار پاسخ خواهد داد.
اینترنت نسل پنجم
یکی از چالشها و مسائل مهم این صنعت، عدم دسترسی خدمات بهداشتی و درمانی به تمام نقاط کشور است. اینترنت نسل پنجم، با سرعت بیشتر و تأخیر زمانی کمتر، برگزاری ویدئو اجلاس‌های مؤثر و شناسایی بیماریها از راه دور را ممکن می‌سازد. همچنین انجام رویههایی را در مناطقی که عدم دسترسی به افراد حرفه‌ای وجود دارد، ممکن می‌سازد. این نسل اینترنت به اعتمادپذیری خدمات بهداشت و سلامت نیز کمک می‌کند. اینترنت نسل پنجم در فناوری‌های موبایل موجود، قابلیت اطمینان بیشتری دارد. با استفاده از اینترنت نسل پنجم، اینترنت اشیاءِ درمانی، توانمند شده و به نظارت و نگهداری اثربخش تجهیزات درمانی کمک می‌کند و زمان ازکارافتادگی را کاهش خواهد داد. سرعت زیاد اینترنت نسل پنجم و گستردگی آن، به پزشکان کمک می‌کند که دسترسی بهتری به اطلاعات و آزمایش‌های بیماران داشته باشند. به دلیل اینکه فناوری‌های پوشیدنی، کاربردهای متفاوتی دارد و توسط افراد بسیاری استفاده می‌شود، اطلاعات درمانی زیادی از بیماران در زمان مناسبی در دسترس قرار خواهد گرفت. اینترنت نسل پنجم هزینه‌های بیمارستان‌ها را با کاهش مراجعات و کاهش هزینه‌های بیماران و ایجاد امکان مدیریت خویش، کاهش می‌دهد. کاهش هزینهها، به‌سرعت آمادگی پزشکان و بیماران در پذیرش مراقبت‌های بهداشتی درمانی توانمند شده با اینترنت نسل پنجم، بستگی دارد. بیماران می‌توانند بر بیماری خود نظارت داشته باشند و درمان خود را انجام دهند و اطلاعات خود را برای پزشک خود ارسال نمایند. این مورد باعث کاهش هزینه‌های سفر بیماران نیز است. با فراگیر شدن اینترنت نسل پنجم، مدیریت بیماران در نقاط دوردست به روشی مقرون‌به‌صرفه انجام می‌گیرد.
اینترنت نسل پنجم با ایجاد امکان ویدئوکنفرانسها و شناسایی بیماریها از راه دور و خدمت‌رسانی در مناطق دورافتاده، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی را برای همه‌ی افراد امکان‌پذیر می‌نماید. همچنین امنیت محیط کار را افزایش می‌دهد. نظارت و نگهداری اثربخش تجهیزات درمانی و درنتیجه کاهش ازکارافتادگی، هزینهها را کاهش خواهد داد. کاهش مراجعات و هزینه‌های بیمارستان، مدیریت بیماری و اطلاعات خود و درنتیجه کاهش هزینه‌های بیماران به چالشهای مراجعان سلامت و بیماران و هزینه‌های بسیار بالای درمان و کمبود نیروهای موجود، پاسخ می‌دهد.
رسانههای اجتماعی
پیشرفت در فناوری‌های ارتباطی، توزیع دانش را در میان فراهم‌کننده خدمت و بیماران بهبود میبخشد و رفتارهایی برای ممانعت از بیماری ازجمله بیماریهای مزمن نظیر سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی را ممکن می‌سازد. شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات از طریق موبایل به همراه تحلیلهای داده، کمپینهای سلامت عمومی را توانمند می‌سازد. این کمپینها برای افزایش آگاهی، تأثیرگذاری بر باورهای فرهنگی و بهبود عملکردهای اصول بهداشتی، طراحی‌شده‌اند. بیماران می‌توانند از طریق رسانههای اجتماعی با یکدیگر در تماس بوده و در مورد شرایط خود با یکدیگر صحبت کنند. همچنین آن‌ها با یکدیگر نحوه درمان را مقایسه کرده و در مورد پزشکان و بیمارستان‌ها اطلاعات باارزشی را تسهیم مینمایند. بیماران از این طریق با پزشکان متخصص در ارتباط هستند و از توصیههای آنان استفاده کرده و با کاهش مراجعات، هزینهها را کاهش میدهند.
رسانههای اجتماعی با توزیع دانش و ایجاد کمپینهایی، سطح سواد جامعه را افزایش خواهند داد و با اثرگذاری بر روی رفتار افراد، سبک زندگی را تغییر و درنتیجه منجر به کاهش بیماریهای مزمن می‌شود. همچنین با به‌کارگیری از داده‌های موجود در این شبکهها و تحلیل این داده‌ها، می‌توان به اطلاعات مفیدی دست پیدا کرد؛ از این اطلاعات در بهبود داروها و تجهیزات استفاده میگردد.
پرینت سه‌بعدی
فناوری‌های پیشرو نظیر پرینت سه‌بعدی، پیشرفتهای موردنیاز سختافزاری را برای مراقبت‌های بهداشتی تسهیل می‌نماید. روشهای جدید تولید مانند پرینت سه‌بعدی، هزینه‌های درمان و تولید وسایل درمانی را کاهش می‌دهد. پرینت سه‌بعدی مزایای بسیاری را نسبت به تولید به روش سنتی ایجاد می‌کند. تولید سریع‌تر نمونهها، ایجاد آیتمهای پیچیده و شخصی‌سازی‌شده و تغییر سریع طراحی از ویژگیهای پرینت سه‌بعدی است. پیشرفت این فناوری، برای کاربردهای درمانی مخصوصاً زمانی که به یک راهکار به تعداد اندک، پیچیدگی زیادی و شخصی‌سازی‌شده نیاز است، اهمیت بیشتری می‌یابد. پرینت سه‌بعدی برای ساخت و تولید پروتزها و ایمپلنتها بکار گرفته می‌شود.
رایانش ابری
در فناوری‌های ذکرشده بیان شد که اطلاعات بیماران با استفاده از ابزارهای پوشیدنی و تجهیزات متصل به اینترنت دریافت می‌شود و برای پزشکان و حتی خود بیماران قابل‌دسترسی و نظارت است. این اطلاعات در پایگاههای مبتنی بر ابر ذخیره می‌شود. همچنین اپلیکیشنهایی برای خدمترسانیهای بهداشت و سلامت وجود دارند که این اپلیکیشنها را نیز می‌توان با رایانش ابری در اختیار بیماران و پزشکان قرار داد. یکی از چالشهای این صنعت کنترل و بصریسازی میلیونها اطلاعات درمانی و اجتماعی است که نیاز به زیرساختی برای اتصال کلینیک‌ها، مراکز درمانی مختلف و بیمارستان‌ها را ایجاد می‌کند. در اینجا قدرت رایانش ابری پاسخگوی این چالش خواهد بود. رایانش ابری به مسائلی نظیر عدم وجود اطلاعات یکپارچه، معتبر و دقیق پاسخ داده و هزینه‌های بسیاری را کاهش خواهد داد.
بلاک‌چین
بلاک‌چین توانایی ارتقاء همکاری، اعتماد، قابلیت نظارت و بازرسی در طول وظایف مختلف مانند آزمایش‌های کلینیکی، مدیریت زنجیره تأمین، تراکنشهای مالی، اعتبارنامهها و فرآیند شکایات را دارد.
دانشکده‌ی پزشکی هاروارد به‌تازگی یک گزارش منتشر کرد که نشان می‌داد سالانه حدود ۴۴۵ میلیارد دلار در حوزه‌ی سلامت به‌دلیل کلاه‌برداری و تقلب از دست می‌رود. فقط در سال ۲۰۱۵، در ایالات‌متحده، بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در این حوزه کلاه‌برداری شده است. به همین دلیل، این صنعت به‌شدت به سامانه‌ای نیاز دارد که قابلیت‌هایی برای تأیید و بررسی صحت امور داشته باشد. بلاک چین می‌تواند این نیاز را برطرف کند و بنابراین اجرای یک سامانه‌ی مبتنی بر بلاک چین در صنعت بهداشت جهانی ضروری است.
نظام پزشکی فعلی، از بخش‌های جداگانه و متمرکز بسیار زیادی تشکیل‌شده است؛ بیمارستان‌های دولتی و خصوصی، کلینیک‌ها، درمانگاه‌ها، کلینیک‌های تشخیصی، مطب‌های خصوصی و بخش‌های دیگری که هر یک به‌طور جداگانه فعالیت می‌کنند. مسلماً از چنین مجموعه‌ی بزرگ و پراکنده‌ای از سازمان‌های دولتی و خصوصی انتظار نمی‌رود کارایی چندانی داشته باشند. برای روشن‌شدن موضوع، فقط شهر بوستون به‌تنهایی حدود ۲۶ سامانه‌ی مختلف برای ثبت اطلاعات پزشکی الکترونیکی دارد. این پراکندگی نوعی هرج‌ومرج به همراه دارد و دغدغه‌ی بزرگی برای حوزه‌ی سلامت است. به همین دلیل، متخصصان این حوزه با تشکیل تیمی از محققان سراسر جهان تصمیم دارند با همکاری یکدیگر راهی برای حل این مشکل پیدا کنند.
پژوهشگران دانشگاه امآیتی مقاله‌ای کاربردی منتشر کرده‌اند و در آن به توصیف یک سامانه‌ی مبتنی بر بلاک‌چین پرداخته‌اند که می‌تواند به همه‌ی این سازمان‌ها کمک کند و به روشی ایمن‌تر و کارآمدتر به تبادل داده‌ها بپردازند. این سامانه از بلاک‌چین اتریوم و فناوری قرارداد هوشمند برای انجام این کار استفاده می‌کند، موضوعی که تا چند سال پیش عملاً غیرممکن بود.
با استفاده از یک شبکه‌ی بهداشت جهانی مبتنی بر بلاک‌چین می‌توان همه‌ی سوابق درمان بیماران را یکجا ثبت کرد. هر بیمار می‌تواند یک اثرانگشت منحصربه‌فرد بلاک‌چینی داشته باشد تا از واقعی‌بودن هویت او و سوابق درمانی‌اش اطمینان حاصل شود. هنگامی‌که از این سامانه برای حجم عظیمی از داده‌ها استفاده شود، متخصصان حوزه‌ی سلامت به‌خوبی متوجه خواهند شد که این روند جدید تا چه اندازه می‌تواند دقیق باشد.
سامانه‌ی کنونی بهداشت جهانی، پرونده‌های بیماران را به شکلی کاملاً متمرکز نگهداری می‌کند. حتی در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه، هنوز از پرونده‌های کاغذی استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که هزینه‌های پیاده‌سازی سامانه‌ی ثبت سوابق بیماران مبتنی بر بلاک چین اندک است، می‌توان همه‌ی سوابق درمان بیماران را روی یک سامانه‌ی کلی ثبت کرد. پلتفرم‌هایی مانند مدیکال‌چین در حال حاضر چنین خدماتی را به متخصصان حوزه‌ی سلامت ارائه می‌کنند و در این کار با موفقیت روبه‌رو شده‌اند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم بلاک‌چین بهبود روند تحقیقات پزشکی جهانی است. با استفاده از بلاک‌چین می‌توان تا حد زیادی بر نتایج آزمایش‌های دارویی به شکل آنی نظارت کرد. پیاده‌سازی پروتکل‌های درمانی جدید بسیار هزینه‌بر است و نظام فعلی، استفاده‌ی به‌موقع از داده‌ها را غیرممکن می‌سازد.
با استفاده از زنجیره تأمین مبتنی بر بلاک‌چین می‌توان مؤلفه‌های متعددی نظیر زمان و مکان توزیع و عرضه‌ی داروها را با دقت بیشتری مورد پایش قرار داد. پایش این تغییرات به‌راحتی از طریق بلاک چین امکان‌پذیر است و همه‌ی نتایج، غیر قابل‌تغییر خواهند بود. با توجه به برآوردهای کارشناسان، داروهای تقلبی سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون دلار به این صنعت خسارت وارد می‌کنند. فناوری بلاک چین به‌خوبی در زنجیره تأمین کاربرد دارد و در حال حاضر شبکه‌های بزرگ حمل‌ونقل نیز که همین نگرانی‌های لجستیکی را دارند تا حد زیادی از این فناوری استفاده می‌کنند. فناوری بلاک چین برای بیماران امکان اطمینان یافتن از معتبر بودن داروها را فراهم می‌کند. حتی می‌توان این سامانه را طوری برنامه‌ریزی کرد که تاریخ تولید و جزئیات دیگر مربوط به داروها را در اختیار بیماران قرار دهد.
پلتفرم مدیلجر یکی دیگر از پلتفرم‌های موفق در صنعت پزشکی است که با بهره‌گیری از ویژگی‌هایی مانند بررسی رعایت الزامات قانونی، پیگیری، ردیابی و پروتکل‌های امنیتی، یک سامانه‌ی معتبرِ مقرون‌به‌صرفه را به شرکت‌های دارویی ارائه می‌کند. این پلتفرم با سیستم GS-1 سازگار است و یک پورتال ویژه نیز برای مدیران این شرکت‌ها در نظر می‌گیرد تا در صورت نیاز به اطلاعات حیاتی شبکه دسترسی داشته باشند. این پلتفرم از بلاک چینی استفاده می‌کند که در آن هرکسی برای استفاده از داده‌ها نیازمند اخذ مجوز است. به‌این‌ترتیب می‌توان از داده‌های بیماران در برابر کاربردهای غیرمجاز حفاظت کرد. توسعه‌دهندگان این پلتفرم بر این باورند سامانه‌های زنجیره تأمین مبتنی بر بلاک چین تا سال ۲۰۲۰، کاملاً قانونی خواهد شد. سازمان غذا و دارو نیز در حال حاضر به این پلتفرم واکنش مثبت نشان داده است. با چنین حجم عظیمی از مبالغ ازدست‌رفته به دلیل تقلب، ظاهراً چاره‌ای به‌جز پذیرفتن فناوری‌های در حال ظهور باقی نمی‌ماند.
یکی دیگر از نگرانی‌های حوزه‌ی بهداشت، امنیت داده‌هاست. متأسفانه فقط در سال ۲۰۱۵، حدود ۱۴۰ میلیون مورداستفاده‌ی غیرمجاز از اطلاعات مربوط به بیماران رخ داد. شبکه‌های بلاک چین می‌توانند از اطلاعات ارزشمند بیماران محافظت به عمل‌آورند و امکان هرگونه دست‌کاری یا حذف اطلاعات را از افراد خرابکار سلب کنند. ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی همواره نگران امنیت داده‌ها هستند و فقط فناوری بلاک‌چین می‌تواند ابزارهایی را به این بخش ارائه کند که در آن بتوان از اصل اسناد آنلاین حفاظت کرد و صحت آن‌ها را موردبررسی قرار داد. سامانه‌های صدور صورت‌حساب نیز می‌توانند از مزایای قابلیت‌های اضافه‌شده به سیستم‌های مبتنی بر بلاک چین بهره‌مند شوند. به‌عنوان نمونه، بیماران با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توانند به شکل خودکار صورت‌حساب‌هایشان را به‌محض تکمیل مراحل درمانی‌شان پرداخت کنند. به‌علاوه، سامانه‌ی تأیید بلاک‌چین می‌تواند از تقلب در کارت‌های اعتباری جلوگیری به عمل آورد.
فراتر از همه‌ی این‌ها، یک پلتفرم بهداشت جهانی می‌تواند از یک توکن برای پرداخت همه‌ی هزینه‌های پزشکی در آینده استفاده کند. با این کار مردم در سراسر جهان بدون محدودیت‌های منطقه‌ای یا ارزی می‌توانند از مراقبت‌های بهداشتی در سطح جهانی برخوردار شوند.
پذیرش بلاک‌چین توسط صنعت بهداشت و درمان در جهان در دوران ابتدایی خود بسر میبرد. نتایج مطالعه دیلویت حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۷، سازمان‌های بهداشت و درمان و علوم زندگی که تمایل داشتند از این فناوری استفاده کنند از سازمان‌های سایر صنایع بیشتر بودند (۳۵ درصد).
به‌طور خلاصه می‌توان گفت، با استفاده از بلاک‌چین و کاهش تقلبهای این صنعت، هزینه‌های اقتصادی کاهش خواهد یافت. همچنین این فناوری به داشتن داده‌ها و اطلاعات یکپارچه، به‌روز، معتبر و دقیق در حوزه سلامت با حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌های بیماران، کمک می‌کند. همچنین با پایش متغیرهای مختلف نظیر زمان و مکان، عرضه داروها را بهبود میبخشد. درنهایت با استفاده از بلاک‌چین، به چالشهایی نظیر رگولاتوری و امنیت سایبری نیز می‌توان پاسخ داد.
واقعیت افزوده
ابزارهای واقعیت افزوده و مجازی برای ارتقاء سلامت، عیب شناسی، آموزش و درمان استفاده می‌شود. این ابزار به‌منظور افزایش آموزش و آگاهی در مورد شرایط و برنامه‌های درمانی بیماران مفید خواهد بود. همچنین آن‌ها می‌توانند با استفاده از تمرینهای مجازی و آرامسازی، درمان خود را انجام دهند. این ابزار برای تقویت هوش بیماران روانی نیز کاربرد دارد و به آن‌ها کمک می‌کند در مکانهایی که ازلحاظ فیزیکی برایشان محدودیت دارد، قرار گیرند. همچنین به بیماران آلزایمر کمک می‌کند که حافظه خود را تقویت کنند. در فرآیند درمان نیز به جراحان کمک می‌کند که با استفاده از عینکهایی، حین عمل جراحی، اطلاعات افزودهای از بدن بیمار را داشته باشند و یا رویه عمل را قبل از جراحی شبیهسازی کنند. این عینکها امکان دیدن سیتیاسکنها و سایر تصاویر بیمار را بر روی بدن بیمار فراهم می‌کند. این فناوری که عکسبرداری دوبعدی و دیگر اطلاعات بیماران را به مدل سه‌بعدی از آناتومی بیمار تبدیل می‌کند، کارایی عملهای جراحی را افزایش و هزینهها را بهینهسازی می‌نماید و خطاها را کاهش می‌دهد.
واقعیتهای دیجیتال در برنامه‌های آموزشی هم کاربرد دارد. به‌عنوان‌مثال آموزش آناتومی بدن یکی از نمونههایی است که می‌توان با واقعیت افزوده بهبود داد. این فناوری‌ها کیفیت و جامعیت چکآپهای روتین را ارتقاء میبخشد و جمع‌آوری اطلاعات روزانه مانند فعالیتهای ورزشی، نظارت بر نشانههای اصلی، نیاز به درمان و رویدادهای خطرناک تسهیل می‌نماید.
چالشهای توسعه فناوری در بخش سلامت
در آوریل سال ۲۰۱۴، کمیسیون اروپا در انتشار گزارش خود در مورد سلامت همراه، برنامه مشاوره گسترده‌ای را با ذینفعان در ارتباط با استقرار سلامت همراه راهاندازی کرد تا زمینه استفاده از پتانسیلهای موجود را فراهم آورد. کمیسیون اروپا ۲۱۱ پاسخ دریافت کرد. موانع اصلی شناسایی شدند که عبارت بودند از:
- فقدان استانداردهای موردتوافق برای حفاظت از داده‌ها، حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعاتی؛
- نگرانیها در مورد ایمنی، کیفیت خدمات و تعهدات به بیمار؛
- نگرانی‌های مربوط به فقدان شواهد کافی اثربخشی هزینهها و زمان زیاد موردنیاز برای ایجاد این شواهد؛
- فقدان یک چارچوب حقوقی و قانونی روشن؛
- سازگاری ضعیف با سیستم و نیاز به استانداردهای همکاری مشترک؛
- مدلهای تأمین بودجه و بازپرداخت ناکافی؛
- نابرابری در دسترسی بیمار و مراقبان به فناوری؛
- مقاومت فرهنگی در برابر ارائه‌دهندگان خدمات درمانی.
اقدامات پیشنهادشده توسط ذینفعان پروژه عبارت بودند از:
- ایجاد اعتماد از طریق توسعه تدابیر قوی برای حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات، (برای مثال مکانیزمهای رمزگذاری و احراز هویت داده‌ها) و وجود ساختارهای دولتی روشن جهت استفاده از داده‌های بزرگ، ازجمله توانایی به اشتراک‌گذاری داده‌های برنامه‌های سلامت با پرونده‌های الکترونیکی سلامت،
- اتخاذ اصول کلیدی در کوچک‌سازی داده‌ها، حفاظت از داده‌ها از طریق طراحی و حفاظت از داده‌ها (به‌صورت پیشفرض، درزمانی که قانون برنامه‌ریزی‌شده حفاظت از داده‌ها اتخاذشده است.)
- قادر ساختن بیماران به کنترل داده‌های خود، به‌ویژه اطلاعاتی که میخواهند به اشتراک بگذارند، (در عین حفظ حق به اشتراک نگذاشتن داده‌ها) و همچنین قادر ساختن بیمار به مشاهده اینکه چه کسی و به چه منظوری از داده‌ها استفاده می‌کند.
- توسعه قوانین الزام‌آور برای تعیین مرز بین برنامه‌های سبک زندگی و برنامه‌های تندرستی و شفافیت معیارها برای تشخیص برنامه‌های پزشکی و نحوه قانون‌گذاری در ارتباط با این برنامهها
- جمع‌آوری شواهد در مورد منافع اقتصادی و شرکت دادن مراکز درمانی، بیماران و مراقبان در طراحی راهحلها، توسعه مدلهای کسب‌وکار جدید، چراکه هزینه بسیاری از خدمات فناوری همراه در بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا پرداخت نمیشود و بودجه مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد.
- کمک به کارآفرینان برای دسترسی به بازار خدمات درمانی.
جمعبندی
خدمات دیجیتال از مهم‌ترین عوامل تحول صنعت بهداشت و درمان در دههی پیشرو می‌باشد و برای بهبود در سلامت جهانی، این صنعت نیاز به تحول دارد. سیستم بهداشت و درمان در آینده متفاوت خواهد بود و با تمرکز بر مصرف‌کنندگان، به شهروندان اجازه می‌دهد که مسئولیت مدیریت سلامت خود و خانواده را بر عهده گیرند. بهداشت و درمان مدرن در بهبود سلامت جهانی و کیفیت زندگی افراد بسیار موفق عمل کرده است. با این وجود، ذینفعان این صنعت با کشمکش و فشارهای زیادی مواجهاند. هزینه‌های بهداشت و درمان، مسنتر شدن جمعیت، افزایش شیوع بیماریهای مزمن، هزینه‌های ناپایدار بهداشت و درمان، منابع انسانی دارای مهارت اندک و افزایش اثرات مصرف‌کنندگان توانمند شده از جمله این فشارها هستند.
فناوری‌های دیجیتال راهکارهایی برای پاسخ به این مسائل ارائه خواهند داد. خودکارسازی در فرآیندهای تشخیص بیماری و درمان، نگهداری از افراد کهن‌سال و آسیبپذیر و تحلیل اطلاعات و انجام آزمایش‌های تحقیق و توسعه داروسازی با استفاده از هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، رباتیک، رایانش ابری و اینترنت نسل پنجم، هزینه‌های درمان را کاهش و افزایش بیماریهای مزمن را کنترل کرده و به تقاضا و انتظارات در حال تغییر مصرف‌کنندگان پاسخ خواهد داد. همچنین جمع‌آوری اطلاعات از طریق سنسورها و ابزار پوشیدنی، اینترنت اشیاء و ذخیره آن در پایگاههای ابری و بلاک‌چین، اطلاعات یکپارچه، به روز، معتبر و دقیق در حوزه سلامت را فراهم می‌نماید و با استفاده از واقعیت افزوده و مجازی و اپلیکیشنهای موبایل سطح سلامت شهروندان و امنیت خدمات سلامت افزایش می‌یابد. با استفاده از رسانههای اجتماعی، اینترنت اشیاء و رایانش ابری، تعامل و اشتراک اطلاعات بین افراد و متخصصان ایجاد شده و مسائلی نظیر سبک زندگی ناسالم شهروندان، پایین بودن سطح سواد سلامت شهروندان، افزایش بیماریهای مزمن و هزینه‌های ناپایدار درمان حل میگردد. لازم به ذکر است برای توسعهی راهکارهای فناوری‌های دیجیتال توجه به چالشها و مسائل توسعه ضروری به نظر میرسد.
منابع
- دبیرخانه برنامه ملی آیندهنگاری علم و فناوري. اندیشکده صنعت و فناوری (آصف). (۱۳۹۷). سلامت دیجیتال.
- دبیرخانه برنامه ملی آیندهنگاری علم و فناوري. اندیشکده صنعت و فناوری (آصف). (۱۳۹۷). پیشبینی آینده اینترنت اشیاء در مراقبت سلامت: کاهش هزینهها و ارتقای رضایت بیماران.
- رضاجو، ب. (۱۳۹۷). کاربرد بلاک‌چین در حوزه سلامت و پزشکی چیست؟ Retrived from: https://arzdigital.com/blockchain-medical-healthcare-applications///
- Arthur D. Little. (2017). The Future of Healthcare.
- Australian Center for Robotic Vision. (2017). A Robotics Roadmap for Australia 2018.
- Australian Government, Department of Communicationa and the Arts (2018). Impacts of 5G on productivity and economic growth.
- Bourla, A. (2018). 5 key trends for the future of healthcare. Retrived from: https://www.weforum.org/agenda/2018/01/this-is-what-the-future-of-healthcare-looks-like/
- Das, R. (2019). Top Five Digital Health Technologies in 2019. Retrived from: https://www.forbes.com/sites/reenitadas/2019/02/04/the-top-five-digital-health-technologies-in-2019/#9c7b0526c0f9
- Deloitte. (2013). Healthcare 3.0 Healthcare for the new normal.
- Deloitte. (2015). Connected health, how digital technology is transforming health and social care.
- Hammond, R. (2014). DIGITAL HEALTH, How Technology Will Transform Medicine, Healthcare and the Doctor-Patient Relationship.
- Ismail, N. (2018). How cloud technology is transforming the healthcare industry. Retrived from: https://www.information-age.com/cloud-technology-transforming-healthcare-industry-123472352/
- Newman, D. (2019). Top 6 Digital Transformation Trends In Healthcare For 2019. Retrived from: https://www.forbes.com/sites/danielnewman/2019/01/03/top-6-digital-transformation-trends-in-healthcare-for-2019/#35912c3d6911
- Technofunk. (2018). Healthcare Industry Sectors. Retrived from: http://www.technofunc.com/index.php/domain-knowledge/healthcare-industry/item/sectors-of-healthcare-industry
- World Economic and Social Survy. (2018). Frontier technologies for sustainable development.
- World Economic Forum. (2016). Healthcare Industry
مقالات مرتبط:
راهکارهای دیجیتال برای مهار پاندمی‌ها
به‌سوی محیط کار پیوندی (هیبریدی) در دوران پساپاندمی
انتشار گزارش حرفه ای «راهکارهای دیجیتال برای مهار کووید ۱۹»
