در مطلب قبل با کاربرد فناوریهای دیجیتال برای مهار پاندمیها آشنا شدیم. در این مطلب به سایر راهکارهای دیجیتال برای مهار آنها میپردازیم.
با فراگیری ویروس کرونا چگونگی استفاده از فناوریهای دیجیتال نقش مهمی در موفقیت کشورها ایجاد کرده است و ارائهی راهکارها و تجارب کشورهای موفق، در غلبهی جهانی ویروس کرونا اهمیت بسیار زیادی دارد.
البته باید به این موضوع اشاره داشت که استفاده از این فناوریها برای غلبه بر همهگیری بیماری کووید ۱۹ حاوی ریسکهایی نظیر نقض قوانین مربوط به داده و یا عمیقتر شدن شکاف دیجیتال میباشد و کشورها بسته به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود میتوانند راهکارهای مختلفی را که به موفقیت میانجامد بهکار گیرند. در ادامه نمونههایی از بهکارگیری فناوریهای دیجیتال در مراحل مختلف بحران کووید ۱۹ ارائه شده است:
۱. شناسایی
زمانی که جهان با کمبود کیتهای آزمایشی و محدودیت ظرفیتهای بیمارستانی دست و پنجه نرم میکند، چین از خدمات مبتنی بر موقعیت و تحلیلهای کلانداده برای شناسایی موارد پر خطر بهره میبرد. مسئولان، تمامی اطلاعات بیماران قطعی، از جمله مسیرهای رفتوآمد آنها، را جمعآوری و تجمیع کرده و این اطلاعات را با اطلاعات سیستم احراز هویت ملی ترکیب مینمایند. بدین صورت به سرعت افرادی که با بیمار در تماس نزدیک هستند، شناسایی میشوند. ۱۰ روز بعد از شیوع، شرکت دولتی CETC از مینی برنامهی ویچت- ردیاب تماسهای نزدیک- برای بررسی سطح ریسک شهروندان استفاده کرد. بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از این برنامه استفاده کردند و ۷۰ هزار نفر آنان با استفاده از این برنامه بهعنوان افراد پرخطر شناسایی شدند.
متخصصان هوش مصنوعی شرکت سنس تایم با ارائهی دستگاه تبسنج، بدون تماس و در هر ثانیه تب ۱۰ نفر را در ایستگاههای مترو، مدارس و مراکز عمومی شهرهای بیژینگ، شانگهای و شنژن را اندازهگیری میکنند. شرکت بزرگ بیدوی چین نیز سیستمی را توسعه داده که با استفاده از فناوری تشخیص چهره و اشعهی فراقرمز در هر دقیقه ۲۰۰ فرد را در ایستگاه قطار کینقه اسکن میکند.
شرکت AIA هنگ کنگ با همکاری شرکت بیمه اکسنچر، خدمت اعلام هشدار کووید ۱۹ را بر روی اپلیکیشن کانکت AIA توسعه دادند. با استفاده از این راهکار، کاربران هشدارهایی را بر اساس موقعیت بیماران قطعی کووید ۱۹ در مناطق مختلف هنگ کنگ دریافت میکنند. این اپلیکیشن به کاربرانی که ۲۰۰ متر از ساختمانهای دارای افراد محتمل یا قطعی به ویروس کرونا فاصله دارند، فوراَ هشدار میدهد. کاربران همچنین میتوانند با انتخاب جزئیات اطلاعات، تعداد بیماران، جنسیت و سن هر بیمار را مشاهده نمایند. این اپلیکیشن، اطلاعات مربوط به پراکندگی بیماری را از دفاتر دولتی با استفاده از جیپیاس و فناوریهای جغرافیایی تجمیع کرده و ارائه میکند. سنگاپور با استفاده از اپلیکیشن TraceTogether مکانهای کاربران را رهگیری کرده و به آنها در صورت نزدیک شدن به بیماران قطعی، هشدار میدهد.
در سیلیکونولی نیز همکاری بیسابقهای میان اپل و گوگل برای توسعهی اپلیکیشنی صورت گرفته است که با استفاده از آن تماسهای افراد مبتلا به کرونا رهگیری میشود. این اپ با استفاده از سیگنالهای بلوتوث تماس کاربران با بیماران کرونا را شناسایی کرده و در صورت نیاز آنها را سریعاً برای انجام تست و قرنطینه معرفی مینماید.
۲. جلوگیری از شیوع
در کشور چین فناوریهای نظیر تحلیل کلانداده، رباتها و خدمات مبتنی بر موقعیت، در مقیاس بسیار گستردهای برای شناسایی افراد پر خطر، محدود کردن رفتوآمد افراد و کاهش تماس میان آنها بهکارگرفته میشود. این کشور، با جلوگیری از شیوع این ویروس توانست در طول سه ماه تعداد بیماران را در شهرهای اصلی به نزدیک صفر کاهش دهد. این موفقیت آسان نبود. خطمشیهای سختگیرانهای برای نظارت بر رفتوآمدها، قرنطینهی موارد پرخطر و کاهش تماسهای عمومی وجود داشت و این کشور بدون پشتیبانی فناوریهایی نظیر هوش مصنوعی، تحلیل کلان دادهها و رباتها، به نتایج مطلوبی دست نمییافت. دیجیتالیسازی و بکارگیری داده در مقیاس از طریق همکاری بخش خصوصی و دولتی کشور چین به جلوگیری از شیوع ویروس کمک کرد.
کره جنوبی نیز سیستم نظارت و ردگیری را از طریق اپلیکیشنهای موبایل توسعه داده است. دولت این کشور، اطلاعات ردگیری تماس را با عموم مردم از طریق اپلیکیشنهایی نظیر Corona Map و Corona 100m تسهیم میکند و افراد میتوانند از رفتن به محیطهایی که به احتمال زیاد آلودگی ویروس وجود دارد، جلوگیری کنند.
در چین شرکتهای اصلی مخابراتی، به سرعت وارد عمل شدند. آنها با شرکتهای اینترنتی نظیر علی بابا برای ایجاد یک سیستم مبتنی بر QR کدهای رنگی، همکاری کردند. این سیستم از اطلاعات مخابراتی، مثل مکانهایی که فرد رفته و یا افرادی که در تماس بوده، استفاده کرده تا سطح ریسک هر فرد را شناسایی و ردگیری نماید. شهروندان چینی قبل از ورود به هر محیط عمومی نظیر دفاتر کار، مراکز خرید و رستورانها باید QR کد خود را نشان دهند. این راهکار دیجیتال از رفتوآمد افراد پرخطر جلوگیری کرده و ادامه کار کسبوکارها را ممکن میکند.
رهگیر توانمند شده با بلوتوث در هنگ کنگ برای اجبار محدودیتهای رفتوآمدِ کسانی که باید در خانه بمانند، کاربرد دارد. از این افراد درخواست میشود تا دستنبدهایی که به گوشیهای همراهشان وصلند را به همراه داشته باشند. اگر آنها مکان قرنطینه را ترک کنند یا این دستبندها را در بیاورند، تلفن همراهشان به صورت خودکار به مسئولین اعمال این محدودیتها، اطلاع رسانی مینماید. کشور هنگکنگ با استفاده از این راهکار توانست با موفقیت منحنی بیماری کووید ۱۹ را نسبت به سایر کشورها مسطح نماید.
شرکت تاکسیرانی Didi Chuxing علاوه بر اجبار تمام رانندهها به استفاده از ماسک در طول رانندگی، با استفاده از فناوری تشخیص چهره از طریق هوش مصنوعی منبع باز بر روی آنها نظارت دارد. در سنگاپور نیز برای نظارت بر ماندن در خانه شهروندان و مشخص شدن موقعیت آنها، از جیپیاس موبایل و عکسهایی که شهروندان باید هر چند وقت یکبار از اطراف خود گرفته و ارسال کنند، استفاده میشود.
فناوریها و پلتفرمهای دیجیتال که شفاف سازی را با دسترسی به اطلاعات مبتنی بر زمان فراهم مینمایند، برای کاهش وحشت و هراس عمومی بسیار اهمیت دارند. شهروندان حق دارند تا دربارهی روندهای کلی شیوع، اطلاعات داشته باشند. همچنین آنها میخواهند تا در مورد محل زندگی خود و سطح ریسک منطقه بیشتر بدانند. در کشور چین پلتفرمهایی با هدف جمعآوری و توزیع اینگونه اطلاعات ایجاد شده است و هشدارهای بر مبنای موقعیت و بر اساس این اطلاعات، شهروندان را ایمن و مطلع مینماید.
اطلاعات شفاف و به موقع، از طریق کانالهای همهکاره[۱]، برای اطمینان از تصمیمگیری درست و مناسب شهروندان ضرورت دارد. در کره جنوبی، ۲۲۰۰۰ از ۲۳۰۰۰ داروخانه کشور با ارائهی اطلاعات در مورد تعداد ماسکهای موجود خود به اپلیکیشن دولتی، شهروندان را در رعایت فاصله اجتماعی و تصمیم خرید مناسب کمک میکنند.
قبل از راهاندازی این اپلیکیشن، صدها نفر در زمان احتمالی رسیدن ماسکها، برای دریافت ماسک بیرون از داروخانه صف میکشیدند و این رعایت فاصله اجتماعی را ناممکن میکرد. دولت استرالیا و سنگاپور نیز با استفاده از کانالهای رسمی خود در واتس آپ، اطلاعات بیماران کووید ۱۹ را بهروزسانی مینمایند. وزارت بهداشت کشور سنگاپور به صورت روزانه موارد قطعی، سن بیماران، هیستوری رفتوآمد و ارتباطاشان با موارد قطعی پیشین را در وبسایت خود منتشر میکند.
فناوریهای نوین میتوانند تمامی اطلاعات مورد نیاز افراد را در اختیارشان قرار میدهد. از طریق اپلیکیشنی که توسط شرکت DXY چین توسعه یافته، افراد میتوانند به اطلاعات بیماران قطعی کووید ۱۹ پی ببرند. اطلاعات هر ساعت بهروزرسانی میشوند و تحلیل این اطلاعات، روندهای هر منطقه را مشخص میکند. شرکت بلاکچین آلگورند در سنگاپور، اپلیکیشنی با نام IReport-Covid را توسعه داده که کاربران اطلاعات خود را در آن وارد مینمایند و در نتیجه یک پایگاه داده منبع باز جهانی برای غلبه بر بیماری ویروس کرونا ایجاد کرده است.
۳. اقدامات
نظارت و قرنطینهی افراد پرخطر از گامهای اساسی است، اما کافی نیست. یکی از سه بیمار کویر ۱۹، هیچ علائم معناداری را در طول بیماریشان ندارند و این نشاندهنده اینست که بسیاری از بیماران، شناسایی نخواهند شد. در نتیجه کاهش تماس میان افراد، در مدت همهگیری اهمیت دارد. چین از رباتهای مختلفی برای انجام وظایفی که به تماس فردی نیاز دارند، استفاده میکند. بعنوان مثال رباتهایی برای سنجش دمای بدن افراد در خیابانها گشتزنی میکنند. از برخی پهپادها، برای پراکنده نمودن تجمعهای عمومی، نظارت بر مکانهای قرنطینه و حتی یادآوری به افراد برای گذاشتن ماسک استفاده میشود. در ووهان رباتهای ضدعفونی کننده، در وسعت بسیار زیادی برای ضدعفونی کردن اتاقهای عمل بیمارستانها، مکانهای عمومی و تجهیزات استفاده میشود.
پهپاد ترا که توسط شرکت ژاپنی تولید شده است، در طول همهگیری کرونا در چین برای حمل نمونههای آزمایشگاهی و مواد لازم در قرنطینه استفاده میشد. همچنین پهپادهایی که کاربردشان آفتزدایی در کشاورزی بود، برای ضدعفونی کردن مکانهای عمومی و حملونقل کالاها در مناطق آلوده بکار گرفته شد. کرهی جنوبی نیز از این پهپادها برای ضدعفونی نمودن شهر آلودهی دیگو استفاده کرد.
در اوایل مارچ، بیمارستانی مخصوص بیماران کرونایی در ووهان چین تأسیس شد. در این بیمارستان، رباتهایی برای انجام وظایفی همچون سنجش تب بیماران، تحویل غذا و ضدعفونی محیط بکار گرفته شدند. همچنین از رباتهایی در بیمارستان شنژن استفاده شد که علاوه بر ایجاد امکان ویدئو کنفرانسهایی برای بیماران و پزشکان، دمای بدن بیماران و همراهانشان را چک میکرد. از ربات ضدغفونی کننده جرمفالکون نیز برای ضدعفونی کردن هواپیماهای فرودگاه بینالمللی لسآنجلس، سانفرانسیسکو و جان افکندی استفاده میشود.
در هنگ کنگ، چین و کرهی جنوبی نیز از ربات اسرائیلی تمی برای پرستاری در منزل استفاده میشود. این ربات قابلیت تماس تصویری میان بیمار و خانواده او در زمان قرنطینه را دارد. این ربات در بیمارستانها، فرودگاهها و اماکن عمومی نیز کاربرد دارد.
شرکتهای کشور چین انواع خدمات و پلتفرمهای آنلاین و راهکارهای مجازی و افزوده را ارائه میدهند. این کار نه تنها برای رفع نیازهای پایهای افرادی که خود را قرنطینه کردهاند صورت میگیرد، بلکه به آنها در غلبه بر خستگی و ملامت و محدودیتهای ناشی از ماندن در خانه به مدت طولانی کمک میکند.
با شیوع ویروس کرونا، کشورهای بسیاری فعالیتهای فروشگاهها و دفاتر را موقت تعطیل کردند و ارائهی خدمات از راه دور، از خردهفروشی گرفته تا آموزش و خدمات مالی، به یک اصل تبدیل شد. شرکتهای فناوری پذیرش این تغییرات را با ارائهی خدمات دیجیتالی عمیقتر و وسیعتر، تسهیل کردند. برخی از فناوریها تجارب آنلاین به آفلاین[۲] را ارتقاء داده و از کیفیت زندگی مردم پشتیبانی میکنند. بهعنوان مثال پلتفرم تجارت الکترونیک آسیای جنوبی غربی با نام لازادا[۳]، به کشاورزان و عمدهفروشان این امکان را میدهد تا به صورت مستقیم و آنلاین، محصولات خود را به مصرفکنندگان بفروشند. آموزش، جستجوی مشاغل و خدمات بانکی نیز به صورت گستردهای آنلاین شده است. بانک ریزال فیلیپین بعد از ۳ روز قرنطینه، افزایش ۲۵۹ درصدی درخواست خدمات بانکی از منزل را تجربه کرد.
پس از روزها ماندن درخانه کسبوکارهای آنلاین به آفلاین نقش مهمی را ایفا کردند. پذیرش این خدمات نه تنها خرید از خواروبار را برای افراد ساده میکند بلکه نیازهای دارویی و غذایی را نیز برطرف میکند. در کشور چین، کسبوکاری که تنها به صورت آفلاین[۴] فعالیت کند دیگر وجود ندارد.
پلتفرمهای در حال ظهور آنلاین به آفلاین قاعدهی جدیدی را برای تجارب خرید در این کشور ایجاد کرده است. بر خلاف تجارت الکترونیک به صورت سنتی، که مشتریان باید روزها برای دریافت سفارش خود منتظر میماندند، مشتریان با استفاده از این پلتفرمها خریدهای خود را انجام و در کمتر از یک ساعت آن را از نزدیکترین فروشگاه دریافت مینمایند. کسبوکارهای سنتی نیز مانند هتلهای لوکس که رستورانها و بوتیکهایی را مدیریت میکنند و از ارائهی خدمات آنلاین خودداری میکردند، به صورت فزایندهای با پلتفرمهای آنلاین به آفلاین همکاری میکنند. این پلتفرمها تنها برای خرید محصولات کاربرد ندارند و برای خدمات جدیدی مانند مشاوره پزشکی نیز استفاده میشوند.
علاوه بر نیازهای اساسی، تجربه واقعیت مصنوعی و واقعیت مجازی برای افراد این امکان را فراهم میکند تا سرگرمیهایی را در این دوره نظیر بازدید موزهها و باغ وحشها را بدون خارج شدن از منزل تجربه کنند. بسیاری از پلتفرمها و اپلیکیشنها از برطرف نمودن نیاز روزانه افراد فراتر رفته و برای نیازهای اجتماعی و تفریحی طراحی شدهاند. در چین هنگام قرنطینه، افراد میتوانستند بر خستگی و کسالت خود بوسیلهی کلاسهای ورزشی مجازی، نمایشگاههای مجازی در موزههای تاریخی و گفتگوی با دیگر مخاطبان هنگام دیدن فیلم، غلبه کنند.
بهبود شرایط اجتماعی- اقتصادی
مثالهای زیادی از بکارگیری فناوریهای نوین برای افزایش ظرفیت خدمات سلامت و درمان و پشتیانی از عموم مردم وجود دارد. ووهان مرکز تشخیص از راه دور مجهز به فناوری اینترنت نسل پنجم را تأسیس کرد. این مرکز برای متخصصان و پزشکان در شهرهای دیگر شرایطی را ایجاد میکرد که از راه دور به بیماران کووید-۱۹ این شهر کمک کنند. دولت استرالیا برای اطمینان از دسترسی مداوم به خدمات سلامت اولیه و ضروری در مدت فراگیری، ۶۶۹ میلیون دلار را برای گسترش خدمات سلامت اختصاص داده است.
بسته شدن کسبوکارها و ماندن در خانه شهروندان بر روی بهرهوری اثر خواهد گذاشت. شرکتهای کشور چین از فناوریهای دیجیتال برای از سر گرفتن فعالیت کسبوکارها استفاده کردند. این تلاشها شامل پخش زندهی رویدادها برای جلب مشارکت مشتریان، استفاده از اینترنت اشیاء و رباتیک برای تولید خودکار و بکارگیری راهکارهای منعطف فضای کار برای قادرسازی کار کردن پرسنل از راه دور و از منزل است.
در دوره همهگیری بیماری کووید ۱۹، شرکتهای وابسته به حضور فیزیکی سنتی از طریق کانالهای دیجیتال با مشتریان خود مشارکت داشته و ارتباط با آنها را حفظ میکنند. شرکتهای اتومبیل مانند بیامو و ویام و نیسان، کمپینهای فروش ماشین از طریق پخش زنده و با برنامه ویچت را ایجاد کردند. دفاتر مشاوره املاک نیز با استفاده از واقعیت افزوده و مجازی و ایجاد تجربه دیجیتال از نمایش ملک، به فروشهای آنلاین دست یافتهاند.
این تلاشها بسیار اثربخش خواهند بود، حتی فراتر از عملکرد شرکتهای خردهفروشی سنتی. نیسان دونگ فنگ، در نمایشگاه زنده بهاره ۲۰۲۰ خود توانست ۹۰۰۰۰۰ بازدیدکننده را جذب کند و در ۹۰ دقیقه ۲۰۰۰۰ کامنت تولید شود که این علاقهی مصرفکنندگان در تعاملات آنلاین را نشان میدهد.
تولیدکنندگان کشور چین بدنبال از سر گرفتن تولید محصولات علیرغم کاهش نیروی کار هستند. شرکت لنوو با استفاده از اینترنت نسل پنجم، اینترنت اشیاء و رباتها، تولید هوشمند را در کارخانه تولید ووهان ممکن ساخته است. رباتهای هوشمند با دقت بالا، به همراه فرآیندهای خودکارسازی شده، تولید را با نیروی کار محدود دوباره شروع کرده است. همچنین برخی از تولید کنندگان محلی ظرفیت تولید خود را به نیازهای منطقه مانند تولید ماسک و تجهیزات حفاظت شخصی تغییر دادند. مانند تولیدکننده BYD که با تولید روزانه حداکثر ۵ میلیون ماسک، به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ماسک در جهان تبدیل شده است.
بیشتر شرکتهای چین با استفاده از ابزارهای دیجیتال امکان دورکاری را فراهم کردهاند. دینگ تاک یک ابزار ارتباطی است که در این بحران محبوبیت زیادی کسب کرده است. این اپلیکیشن ظرفیت خود را افزایش داده و ویژگیهای جدیدی مانند بهروزرسانی روزانه اطلاعات سلامت، انتشار اخبار فوری، ایجاد فضای جلسه مجازی با ۳۰۰ مشارکتکننده، و توانمندیهای پخش زنده گروهی برای همکاری را توسعه داده است. کسبوکارها باید راهکارهای فضای کار دیجیتال را برای رسیدن به موقعیت بهتر و بهرهور در آینده ایجاد کنند. اولین گام مهم برنامهریزی برای دورکاری در مقیاس است. نمایندگی اکسنچر در کشور چین، با ایجاد راهکارهای دورکاری، شامل راهنماها و خطمشیهای مشخص، پلتفرمها و ابزار دسترسی ثابت برای همکاری، مدل چابک استخدام و پشتیبانی مجازی، توانست بیش از ۱۲۰۰۰ پرسنل خود را (۸۰٪ کل کارکنان) در زمان شیوع برای کار در منزل مجهز نماید. عدم توانایی بسیاری از کارکنان برای حضور در دفاتر، به دیجیتالیسازی عملیات و فرآیندها شتاب بخشیده است. برای کاهش نیاز به تراکنشهای فیزیکی (OTC)، بانک سنگاپوری دیبیاس به دیجیتالیسازی ۱۱ راهکار رایج خود پرداخته است.
نتیجهگیری- درس آموختهها
بدون شک خط مشیها و رگولاتوریهای دقیق کشورهای موفق، نقش مهمی در تثبیت و حتی کاهش تعداد موارد کووید ۱۹ داشته است. همچنین مدلهای دیجیتال کسبوکار و فناوریهای دیجیتال نقش مهمی را در کاهش توزیع اثرات اجتماعی- اقتصادی این همهگیری ایفا کرده است.
ارزش مدلهای دیجیتال کسبوکار و فناوریهای دیجیتال تنها به پاسخ به چالشهای فوری در زمان قرنطینه ختم نمیشود. همانطور که نشان داده شد از توانمندسازهای دیجیتال میتوان در اهداف مختلفی، مانند افزایش مشارکت مشتریان، قوتبخشی به همکاری درون اکوسیستمی و ایجاد مدلهای عملیات جدید بهره گرفت. مشتریان شرکتهایی را که به صورت فعالانه در زمان بحران عمل میکنند را بخاطر خواهند داشت. در نتیجه اینگونه اقدامات نه فقط برای برطرف نمودن نیازهای ایجاد شده در زمان بحران بلکه پایه و اساسی است برای آنچه که میتوان در آینده انجام داد.
کشورهای آسیایی نظیر چین، از فناوریهای دیجیتال به صورت نوآورانه برای ایجاد ارزش به جامعه، مشتریان و کسب وکارها استفاده کردهاند. بهعنوان مثال با اعلام هشدار از طریق تلفن همراه به جامعه در جلوگیری از شیوع؛ به شهروندان در آگاه سازی و ایجاد امنیت؛ و در نتیجه با کاهش شکایات بیمه و افزایش وفاداری به کسبوکارها کمک میکند. در نتیجه نباید فناوریها را فقط برای بکارگیری آنها استفاده کرد؛ بلکه باید از آنها برای جامعه، و حفاظت و ایجاد قدرت برای مشتریان، کارکنان و کسبوکارها بهره گرفت.
در طول مدت شیوع این ویروس در کشور چین، شرکتهای بزرگی همچون علیبابا و تنسنت به صورت فعالانه با بازیگران و پلتفرمهای صنایع مختلف برای ارائه راهکار همکاری کردند. اکوسیستمهای این کشور منحصر به فرد و جامعاند. برای دیگر بازارها این موضوع اهمیت دارد که مشارکتهایی را برای ارائه محصولات، خدمات و اطلاعات مورد نیاز در مقیاس و با سرعت شکل دهند. هیچ کسبوکاری به تنهایی نمیتواند با این ویروس مبارزه کنند. اتحاد کسبوکارها لازم است و راهکارهای تغییر بازی نیازمند تلاشهای متحد و یکپارچه است.
[۱] Omnichannel
[۲] Online to Offline (O2O)
[۳] Lazada
[۴] Pure brick and mortar
کاربرد فناوریهای دیجیتال برای مهار پاندمیها
بهسوی محیط کار پیوندی (هیبریدی) در دوران پساپاندمی
انتشار گزارش حرفه ای «راهکارهای دیجیتال برای مهار کووید ۱۹»