کاربرد فناوری‌های دیجیتال برای مهار پاندمی‌ها
فناوری‌های دیجیتال چگونگی تعامل افراد با یکدیگر، نحوه‌ی فعالیت کسب‌و‌کارها و ارائه‌ی خدمات توسط دولت را متحول کرده‌اند. در مواجهه با همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ و اقدام اکثر کشورها به قرنطینه و اعمال محدودیت‌های رفتوآمد، این فناوری‌ها، قابلیت زیادی در بهبود کارایی و نقش بسیار مهمی در پایداری فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کنند. فناوری‌های دیجیتال کارایی خود را در مراحل مختلف این بحران، نظیر شناسایی بیماران قطعی، اعلام هشدار به شهروندان، نظارت و رهگیری رفتوآمد افراد بیمار و کسانی که با آن‌ها در تماس بوده‌اند، ثابت کرده‌اند.
کشورهایی که در ایجاد آمادگی دیجیتال خود اقدامات مناسب را انجام داده بودند، اکنون در لیست کشورهای موفق قرار دارند. این بحران، آمادگی دیجیتال هر کشور را به یک ضرورت تبدیل کرده است. ساخت ملزومات زیرساختی و استفاده از فناوری‌های نوین، با تمرکز بر رفع نیازهای شهروندان، کسب‌و‌کارها، دولت و حمایت از کشور دیجیتال برای هر کشوری که میخواهد در دوران پسا کرونا با موفقیت باقی بماند، ضرورت دارد.
در این مطلب، به ۹ فناوری که به تاب‌آوری جامعه در بحران همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ کمک کرده و بر چگونگی انجام کسبوکار و تولید محصولات، آموزش، خدمات درمانی و حتی سرگرمی اثر میگذارند، اشاره می‌شود.
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی در ابعاد گوناگونی می‌تواند در مهار همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ به‌کار گرفته شود. فهم ویژگی‌های ویروس و شتاب بخشیدن به پژوهش‌های درمانی در حوزه‌ی دارو و روش‌های درمان، ویروس شناسی و پیش‌بینی تکامل آن، کمک به جلوگیری و یا کاهش شیوع ویروس از طریق نظارت و رهگیری تماس‌های افراد، پاسخ‌گویی به بحران سلامت از طریق اطلاعات شخصی و یادگیری از آن اطلاعات با استفاده از این فناوری ممکن می‌شود.
با هوش مصنوعی می‌توان بیماران جدید را در لحظه شناسایی کرد. بدین صورت که با استفاده از تصویر و اسکن ریه فرد و یا تغییرات دمای افراد از طریق سنسورهای پوشیدنی و پلتفرم اطلاعاتی منبع باز، شیوع بیماری رهگیری می‌شود. همچنین با پردازش مقدار زیادی داده غیرساختاریافته متنی می‌توان افراد در خطر بیماری را برای هر منطقه شناسایی کرد و به جمعیت پر خطر دست یافت. با این اطلاعات، استراتژی‌های کنترل شیوع این همه‌گیری ارزیابی و بهینه‌سازی می‌شود. این فناوری در تحویل ملزومات بهداشتی و ضدعفونی کردن اتاق بیماران توسط پهپادها کاربرد دارد.
همچنین از فناوری هوش مصنوعی برای شناسایی اخبار جعلی موجود در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌شود. بعنوان مثال فیس‌بوک، گوگل و توییتر با همکاری WHO به بررسی و کشف اخبار غلط می‌پردازند. چت باتها نیز با بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی می‌توانند به برخی سؤالات متداول بیماران پاسخ گویند و تشخیص ابتدایی بیماری با این تعاملات صورت گیرد.
یکی دیگر از کاربردهای این فناوری تشخیص چهره است که می‌توان با استفاده از آن افرادی که در جمع‌های عمومی از ماسک استفاده نمی‌کنند، را شناسایی کرد و یا با سیستم‌های شناسایی دمای بدن، افرادی که دمای بدنشان بالاتر از ۳۸ درجه است را تشخیص داد. همچنین با پردازش اطلاعات حاصل از پلتفرم‌های دیجیتال و شبکه‌های موبایل می‌توان بر روی مسیر حرکت افراد نظارت داشت. در کاربردهای مختلف هوش مصنوعی باید به داده‌های موجود و کیفیت آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.
پهپادها
استفاده از پهپادها و دیگر فناوری‌های نظارتی هوایی در همه‌گیری کرونا، اعمال فاصلهی اجتماعی و جلوگیری از شیوع را تسهیل کرده و با خودکارسازی عملیات و خدمات، تماس‌های چهره به چهره را کاهش می‌دهد. ناظرین اعمال قوانین می‌توانند از پهپادهای مجهز به سنسورهای حرارتی، دوربینهای دید در شب، لنزهایی با قابلیت زوم زیاد و بلندگوهایی برای اعمال محدودیت‌های رفتو آمد استفاده کنند. کاربردهای این فناوری زمان کار کادر درمانی و افرادی که بر روی اعمال قوانین نظارت دارند را کم کرده و با دور نگه داشتن آن‌ها از مکان‌های پرخطر، احتمال آلوده شدن به این ویروس و بیمار شدن آن‌ها را کاهش می‌دهد.
ربات‌ها
کووید ۱۹ به جهان فهماند که چقدر تعاملات انسانی برای انجام کارها اهمیت دارد. کسبوکارهای وابسته به نیرو و تعاملات انسانی مانند رستوران‌ها، خردهفروشان، تولیدکنندگان و حمل‌و‌نقل بیشترین ضربه را از شیوع این ویروس خوردند. در نتیجه این بحران، کارها به سمت خودکارسازی و استفاده از ربات‌ها پیش رفت. بسیاری از شرکتهای تحویل و رستوران‌ها در کشور آمریکا و چین به خدمات تحویل بدون تماس، بدون دخالت دست و با استفاده از ربات به طوری که محصولات به طور خودکار از مبدأ برداشته شده و به مقصد تحویل داده می‌شود، دست یافتهاند.
ربات‌ها برای سنجش تب افراد نیز استفاده می‌شوند. این ربات‌ها در مکان‌های عمومی گشت‌زنی کرده و افرادی که دارای تب بالا هستند را شناسایی می‌کنند. از ربات‌ها در ارائه‌ی خدمات مراقبتی به کسانی که در قرنطینه هستند و اعمال فاصله اجتماعی نیز استفاده می‌شود. این فناوری تماس میان افراد را کاهش داده و از شیوع این بیماری جلوگیری می‌کند. ربات‌ها می‌توانند بسیاری از کارهای کادر درمانی را انجام داده و آن‌ها را در شرایط امن‌تری قرار دهند.
بلاکچین
از این فناوری می‌توان برای مدیریت همه‌گیری بهره گرفت. بلاکچین ابزاری دقیق، شفاف و ارزان برای تسهیل تصمیم‌گیری اثربخش ایجاد می‌کند و در نتیجه امکان ارائه‌ی واکنش‌های سریع‌تری را در مواقع بحرانی ایجاد می‌کند. این فناوری با نظارت بر شیوع بیماری، مدیریت پرداخت‌های بیمه، ایجاد پایداری در زنجیره‌ی تأمین درمان و نظارت بر مسیر پهپادها، به فناوری مهم برای واکنش جهانی به ویروس کرونا تبدیل شده است. با استفاده از این فناوری و ایجاد لجرهایی که امنیت بالایی دارند و روزانه صدها بار به روز رسانی می‌شوند می‌توان بر شیوع این بیماری نظارت کرد.
همچنین این فناوری دقت تشخیص و اثربخشی درمان را افزایش داده، قرنطینه کردن بیماران را سرعت بخشیده، زنجیره‌های تأمین داروها را رهگیری کرده و با مدیریت داده، الگوهای علائم بیماری را شناسایی می‌کند. در مواقعی مانند شیوع ویروس که اطلاعات بر لحظه با حجم بسیار زیادی منتشر می‌شود، بلاکچین عدم اطمینان‌ها را کاهش داده و پلتفرم خودکار برای ثبت و تبادل اطلاعات مبتنی بر واقعیت میان بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند. این فناوری علاوه بر ایجاد امکان نظارت بر داده برای مسئولین سلامت این امکان را ایجاد می‌کند که با سیستم‌های بلاکچین مجاز بر چالش‌های همکاری فائق شوند؛ و با تسهیل ذخیره داده و تسهیم آن‌ها میان محققان علاوه بر ایجاد اطمینان از داده‌های جمع‌آوری شده و گزارش شده، آزمون‌های درمانی را تسریع نمایند.
بلاکچین برای نظارت بر کمک‌های مالی کاربرد دارد و برای خیرین این امکان را فراهم می‌کنند که بر روی چگونگی صرف کمک‌های مالی خود نظارت داشته باشند. همچنین این فناوری راهکارهای مختلفی را برای آسیب‌پذیری زنجیره تأمین ارائه می‌دهد. پلتفرم مبتنی بر بلاکچین برای رهگیری میزان تقاضا و عرضه محصولات درمانی توسط کاربران، نظیر کاهش ماسک‌ها، و فائق آمدن بر چالش‌های مربوط به مدیریت و تخصیص کمک‌های مالی کاربرد دارد. در زمان شیوع، نظارت و رهگیری اطلاعات با استفاده از بلاکچین، توسط داشبوردی است که بیماران، موارد مرگ و میر و بهبود یافته‌های جهان، بر لحظه و با اطمینان از این که هیچکدام از این اطلاعات دستکاری نشده و تغییر نخواهند کرد، نمایش داده می‌شود.
پلتفرم‌های خرید آنلاین
در اواخر سال ۲۰۰۲ و با آمدن ویروس سارس پلتفرم‌های تجارت آنلاین بسیاری برای B2B و B2C به‌وجود آمدند. به طور مشابه با انتشار ویروس کووید ۱۹، خرید آنلاین دیگر یک لذت نیست و به یک الزام تبدیل شده است. همچنین این خریدها باید با سیستم لجستیک قوی حمایت شوند که در بخش پهپاد و ربات به آن اشاره شده است.
اینترنت اشیاء
با استفاده از فناوری اینترنت اشیاء بر روی ابزار شخصی پوشیدنی می‌توان بر روی علائم اساسی نظارت کرد. بدین صورت می‌توان افراد پرخطر را شناسایی کرده و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از شیوع بیماری را انجام داد.
پرینتر سه بعدی
ظرفیت تولید تجهیزات پزشکی مانند ماسک، دستگاه‌های تنفسی، کیت‌های آزمایشگاهی و فیلتر‌های تنفس با ریسک بسیار زیادی مواجه شده است. دولت‌ها در سراسر جهان به‌دنبال راه‌هایی برای افزایش این ظرفیت و بهینه‌سازی تأمین این تجهیزات هستند. پرینتر سه بعدی نقش بسیار مهمی را می‌تواند به‌عنوان یک فناوری تحول‌آفرین دیجیتال در زمینه تولید ایفا کند و در نتیجه به تلاش‌های کادر درمانی و کاهش مرگ و میر کمک کند. این فناوری تأثیرات قرنطینه و منع صادرات را بر زنجیره‌ی تأمین تجهیزات حفاظتی شخصی کاهش می‌دهد و با ایجاد انعطاف در فرآیند تولید، تولید تجهیزات را سریعتر کرده است.
رسانه‌های اجتماعی
برخی از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در بحران محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند. این ابزار قابلیت اطلاعرسانی، به روزرسانی اطلاعات سلامت به صورت روزانه، انتشار اخبار فوری، ایجاد فضای جلسه مجازی و پخش زنده رویدادها را دارد.
اینترنت نسل پنجم
تمامی فناوری‌های گفته شده به اینترنت ثابت، پرسرعت و اقتصادی بستگی دارد. علی‌رغم اهمیت اینترنت نسل پنجم و کاربرد آن در ایجاد امکان نظارت و ارائه‌ی مشاورههای پزشکی از راه دور، اجرای این نسل اینترنت در برخی کشورهای اروپا نیز با تأخیر مواجه است.
شکل ۱. کاربرد فناوری‌های دیجیتال در مراحل مختلف پاندمی
با توجه به موارد گفته شده، هر یک از فناوری‌ها در مراحل مختلف بحران همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. در شکل ۱ کاربرد فناوری‌های دیجیتال در مراحل مختلف این بحران نشان داده شده است.
مقالات مرتبط:
راهکارهای دیجیتال برای مهار پاندمی‌ها
به‌سوی محیط کار پیوندی (هیبریدی) در دوران پساپاندمی
انتشار گزارش حرفه ای «راهکارهای دیجیتال برای مهار کووید ۱۹»
