فرهنگ داده‌محور؛ چیستی و چرایی

داده‌محوری از مهمترین ویژگی‌های فرهنگ دیجیتال است و درکانون آن قرار دارد. واقعیت این است که در دنیای امروز بدون داده نمی‌توان نفس کشید و داده به‌منزله هوا برای کسب‌وکارها می‌باشد.

طبق باور دیلویت (۲۰۲۰) ساخت یک فرهنگ داده‌محور در دنیای امروز یک انتخاب[۱] نیست بلکه یک الزام کسب‌وکاری[۲] است. به معنای واقعی کلمه، ۱۰۰٪ از سرمایه‌‌گذاری‌های حوزه داده و تحلیل‌گری به داشتن فرهنگ داده‌محور بستگی دارد. ساخت یک فرهنگ داده‌محور نیازمند سرمایه‌گذاری پایدار و حجم بالایی از زمان و منابع است تا بتوان عادات داده‌ای جدیدی را ایجاد کرد و تقویت نمود. آی‌دی‌سی (۲۰۲۱)، نیز معتقد است سازمان‌‌های دارای فرهنگ داده‌محور قوی، به دستاوردهای کسب‌وکاری قابل توجهی دست یافته‌اند.

فرهنگ داده‌محور فرهنگ تصمیم است. سازمان‌های با فرهنگ داده‌محور دریافته‌اند که چگونه داده و تحلیل‌گری را در سرتاسر کسب‌وکار خود مورد استفاده قرار دهند. این سازمان‌ها داده را به‌بهترین شکل برای تصمیم‌گیری، پایش عملکرد و توسعه محصول مورد بهره‌برداری قرار می‌دهند. آن‌ها به‌طور مداوم به دنبال یافتن راه‌های جدید برای ارزیابی سازمان خود و محیطش هستند و از هوش مصنوعی و تحلیلگری پیشرفته در قلب فرایندهای خود بهره‌گیری می‌نمایند. سازمان‌های با فرهنگ داده‌محور محدودیت‌های داده و تحلیلگری را می‌دانند و از ناکامی‌های خویش می‌آموزند. شرکت‌های بدون فرهنگ داده‌محور، تصمیمات با کیفیت پایین‌تری اخذ می‌کنند، نوآوری‌های کمتری انجام می‌دهند و بازار رقابت استعدادها را به رقبای خود می‌بازند (اچ‌بی‌آر، ۲۰۲۰).

توسعه یک فرهنگ داده‌محور، کاری به‌غایت دشوار است، اما بدون آن سازمان دچار چالش عملکرد خواهد شد (اچ‌بی‌آر، ۲۰۲۰).
مطالعات نیوونتج پارتنرز نشان می‌دهد که فرهنگ‌های داده‌محور کمیاب هستند و تنها ۲۷ درصد موفقیت در ساخت فرهنگ داده‌محور گزارش شده است.
تام داون پورت می‌گوید شرکت‌ها حجم زیادی از منابع و زمان را دارد صرف تحلیلگری و فناوری هوش مصنوعی می‌کنند اما کمتر روی فرهنگ داده‌محور سرمایه‌گذاری می‌نمایند.

ویژگی‌های فرهنگ داده‌محور در برابر فرهنگ داده‌گریز

در فرهنگ‌های داده‌محور، خردورزی و گشودگی دیده می‌شود و در مقابل، در فرهنگ‌های داده‌گریز تعصب و لجاجت وجود دارد؛ به‌نحوی که هر میزان داده هم وجود داشته باشد، سازمان آن را نمی‌پذیرد.

فرهنگ‌های داده‌محور، فرهنگ حقیقت‌جویی هستند و از داده برای کشف حقیقت استفاده می‌کنند، در حالی که فرهنگ‌های داده‌گریز فرهنگ حقیقت‌پوشی می‌باشند که از داده بهره می‌برند تا حقیقت را کتمان کنند یا زیرسوال ببرند.

فرهنگ‌های داده‌محور مسئولیت‌پذیر و پاسخگو هستند و در مقابل فرهنگ‌های داده‌گریز، طلبکار و پاسخ‌گریز می‌باشند.

فرهنگ‌های داده‌محور شفافیت هستند اما فرهنگ‌های داده‌گریز ابهام دارند. یعنی افراد تا چه میزان درباره سیاست‌ها، استراتژی‌ها و پروژه‌ها توجیه هستند. در فرهنگ داده‌محور همه این‌ها شفاف است اما در فرهنگ‌های داده‌گریز، درباره بسیاری از مواردی که در اطراف فرد هستند، ابهام وجود دارد.

فرهنگ‌های داده‌محور، فرهنگ دقیق‌گویی و دقیق‌سنجی هستند و در مقابل، فرهنگ‌های داده‌گریز کلی‌گو و سنجش‌گریز هستند؛ به نحوی که کلمات مورد استفاده تعریف عملیاتی ندارند و تنها دهان‌پر‌کن هستند.

فرهنگ‌های داده‌محور فرهنگ داده‎کاوی هستند اما در مقابل، فرهنگ‌های داده‌گریز، فرهنگ داده‌سازی می‌باشند. در فرهنگ داده‌محور داده‌ها تحلیل می‌شوند و بر اساس نتایج حاصل، تصمیم‌گیری انجام می‌شود.