فناوری بلاکچین و توکنایز

وقتی صحبت از بلاکچین یا توکنایز می‌شود بسیاری از افراد تمایل دارند در مورد رمزارز، ماینینگ و ارزهای مجازی لیبرا و تلگرام فکر کنند که تیترهای پر سر و صدای سال ۲۰۱۹ را به خود اختصاص داده بود. اما این تنها بخش کوچکی از ماجرای توکنایز است. با تحقیقات و نظرسنجی‌هایی که توسط موسساتی مانند مجمع جهانی اقتصاد صورت گرفته است، مک‌کنزی پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۲۵ و ۲۰۲۷، حداقل ۱۰% از تولید ناخالص داخلی جهانی با کمک فناوری بلاکچین ذخیره و معامله می‌شوند و این موضوع فراتر از توکن‌های پرداخت مطرح می‌شود.

توکنایز بیشتر به عنوان روشی برای صدور و مبادله توکن‌‌ها تلقی می‌شد، که به نوعی ایده عمومی ارزهای غیرمتمرکز را کپی می‌کند اما به زودی جهان شاهد توکن‌هایی برای پرداخت‌های خرد[۱]، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، ذخیره‌سازی داده‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بسیاری موارد دیگر، خواهد بود. پیام واضحی که توکنایز سعی در انتقال آن دارد عبارت است از: «دموکراتیک ساختن سرمایه‌گذاری، شفافیت عملیات و قراردادهای هوشمند بین مردم و ماشین‌آلات». توکن‌ها جهت پیاده‌سازی به دو مورد نیاز اساسی دارند:

۱- حق مالکیت یک دارایی که به صورت دیجیتالی در بلاکچین یا یک دفتر کل توزیع‌ شده ذخیره می‌شود. این حق را می‌توان از طریق پروتکل بلاکچین یا دفترکل انتقال داد.

۲- توکن‌ها را با فیات یا رمزارز با استفاده از قرارداد هوشمند مبادله کرد و بدین ترتیب قیمت دارایی‌های منتقل شده تعیین می‌شود.

از آنجا که توکنایز در بستر بلاکچین انجام می‌شود، لازم است مروری بر مفاهیم دفتر کل توزیع شده و قرارداد هوشمند داشته باشیم. اصطلاح دفترکل توزیع شده به زیرساخت‌های فناوری و پروتکل‌هایی اطلاق می‌شود که دسترسی، اعتبارسنجی و ثبت همزمان توسط چندین ذی‌نفع را بطور غیرقابل تغییر در یک شبکه توزیع‌شده و غیرمتمرکز امکان‌پذیر می‌کند. این عبارت را می‌توان به سه مفهوم اصلی تقسیم کرد:

• «توزیع»: توضیح دهنده این واقعیت است که داده‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند و به جای اینکه در یک پایگاه داده مرکزی ذخیره شوند، توسط چند شرکت‌کننده نگهداری شده و قابل دسترسی هستند.
• «لِجِر»: نوعی بانک اطلاعاتی است که (مانند هر پایگاه داده دیگر) دارای سابقه‌ای است که هرکسی مالک چه چیزی است، یا چه کسی چه کاری را انجام داده است و می‌تواند برای ذخیره دامنه‌ای از داده‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اطلاعات به صورت ایمن و هماهنگ در بین شرکت‌کنندگان پخش می‌شود. هر شرکت‌کننده می‌تواند اطلاعات را در دفترچه راهنما شروع، تایید و به‌روز کند.
• «فناوری»: به پروتکلی اشاره دارد که بانک اطلاعات را قادر می‌سازد به شیوه ای توزیع‌شده و غیر متمرکز کار کند.

از آنجا که این فناوری هنوز در مراحل ابتدایی خود است، هیچ نوع استاندارد دفتر کل توزیع‌شده‌ای وجود ندارد. پلتفرم دفاتر کل توزیع شده انواع زیادی دارد، اما همه آن‌ها چهار ویژگی مشترک دارند:

• توزیع داده: چند شرکت‌کننده می‌توانند همزمان یک نسخه از لجررا نگه داشته و قادر به خواندن و دسترسی به داده‌ها باشند. این ویژگی در بستر اینترنت شکل می‌گیرد.
• تصمیمات / کنترل غیر متمرکز: براساس فرآیندهای توافق شده و نظارت، هر شرکت‌کننده می‌تواند هرگونه بروزرسانی انجام شده توسط یک شرکت‌کننده دیگر را بروزرسانی و قبول کند.
• رمزنگاری: به عنوان علم تبدیل اطلاعات به شکلی که امکان جعل، تکثیر یا پاک کردن بدون کلید مخفی غیرممکن باشد، تعریف می‌شود. سیستم عامل‌های دفترکل توزیع شده می‌توانند به طور ایمن تمام شرکت‌کنندگان را شناسایی کنند، داده را تایید کنند و اجماع ایجاد کنند.
• اتوماسیون/ برنامه‌نویسی: اتوماسیون رمزگذاری رایانه تضمین می‌کند که شرایط و مقررات قرارداد (به عنوان مثال، پرداخت بهره در اوراق بهادار) به طور خودکار اجرا می‌شوند. در دفاتر کل توزیع شده، این موضوع از طریق استفاده از قرادادهای هوشمند حاصل می‌شود.

اصطلاحات بلاکچین و دفترکل توزیع‌شده معمولا اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. زمانیکه بلاکچین در اواخر سال ۲۰۰۸ برای اولین بار در وایت پیپری که توسط شخص یا گروه گمنامی که خود را ساتوشی ناکاموتو[۲] نامیدند با عنوان «نسخه‌ای کاملا همتا به همتا از پول الکترونیکی که امکان ارسال مستقیم پرداخت‌های آنلاین از نقطه‌ای به نقطه دیگر بدون عبور از نهاد مالی را فراهم می‌کند» منتشر شد، تنها موضوعی عجیب و دور از ذهن به نظر می‌رسید که به منظور متقاعد کردن متخصصان رمزنگاری تدوین شده است اما امروز کمتر کسی است که نام بلاکچین را نشنیده باشد.

بلاکچین با داشتن زنجیره‌ای از بلوک‌های متصل به‌هم نوعی سیستم ثبت اطلاعات به حساب می‌آید که توانسته مفهوم دفترکل توزیع‌شده را محقق کند. بیت‌کوین اولین پلتفرم موفقیت‌آمیز دفترکل توزیع‌شده بود که به خاطر بالاترین ارزش در بازار رمزارزها به عنوان نماینده کلیه آن‌ها به حساب می‌آیدکه توانست توجه زیادی را به فناوری بلاکچین جلب کند. بیت‌کوین به عنوان اولین نمونه موفق ثابت کرد تئوری بلاکچین از نظر مفهومی و همچنین از نظر فناورانه به اندازه کافی قوی است.

آنچه بیت‌کوین را فناوری‌ نوآورانه ساخت این واقعیت بود که فناوری‌های مورد استفاده در دفترکل توزیع‌شده را ترکیب کرد و یک شبکه اجماع توزیع شده بدون مجوز مرکزی و قابل اعتماد ساخت. از این مدل به عنوان یک لایه عمومی یا بدون‌اجازه استفاده می‌شود. در حال حاضر به طور کلی دو نوع بلاکچین قابل راه اندازی است:

• بلاکچین عمومی: در بلاکچین‌های عمومی که بدون مجوز نیز نامیده می‌شوند، تمامی اعضای شبکه از امکان نوشتن بلوک‌های تراکنش‌ها، خواندن و تایید آن‌ها برخوردار هستند. نقطه قوت بلاکچین عمومی، استفاده از پروتکل‌های متن باز است که در آن دسترسی به اطلاعات برای افراد معینی در نظر نیست و هر کسی می‌تواند بدون اعطای مجوز در این پروژه ها مشارکت کند. تراکنش‌های این نوع از بلاکچین شفاف است اما هویت افراد با نام مستعار و به صورت ناشناس باقی می‌ماند. بلاک چین عمومی از طریق پرداخت پاداش به مشارکت‌کنندگان از امنیت بالایی برخوردار است. بیت‌کوین نمونه نام آشنا از نوع بلاکچین عمومی است.
• بلاکچین خصوصی: صدور مجوز، بخش‌های متمرکز را به صورت یک سازمان واحد در کنار یکدیگر نگه می‌دارد. دسترسی به این اطلاعات، برای یک سازمان مشخص ممکن بوده و در اغلب اوقات هیچ نیازی به دسترسی عموم افراد به این اطلاعات وجود ندارد. بلاکچین خصوصی راهی برای استفاده از امتیاز بلاکچین و تعیین گروهی از مشارکت‌کنندگان برای تایید تراکنش‌ها به شکل داخلی است. محدودیت کاربران در بلاکچین‌های خصوصی شامل استفاده از دیواره‌های آتش در شبکه‌های خصوصی است. الگوهای سیستمی بلاکچین خصوصی به نحوی انجام می‌شود که فقط شرکت‌کنندگان شناخته شده می‌توانند داده‌ها را وارد و یا بازنویسی کنند. بیشتر پلتفرم‌های دفترکل توزیع‌شده که در سال‌های اخیر برای صنعت مالی توسعه یافته‌اند، مبتنی بر الگوی دسترسی محدود به بازیگران شناخته و تایید شده بلاکچین خصوصی می‌باشد. بلاکچین کنسرسیوم نوعی از بلاکچین خصوصی است که فرآیند اجماع به جای اینکه تنها توسط یک سازمان صورت پذیرد، توسط چندین شرکت‌کننده از پیش تعریف شده انجام می‌شود.

 

کاربرد بلاکچین در توکنایز

دلایل متداول زیادی وجود دارد که چرا توسعه‌دهندگان بلاکچین ممکن است به‌دنبال توکنایز دارایی باشند. برخی از کاربردهای اصلی استفاده از بلاکچین در توکنایز عبارت است از:

• امکان انتقال مطمئن دارایی‌ها با حذف واسطه‌ها
• حفظ سابقه‌ی مالکیت و معاملات با استفاده از قابلیت تغییرناپذیری[۳] تراکنش‌های بلاکچین
• کاهش کاغذبازی‌های مرتبط با تجارت با استفاده از قرارداد هوشمند
• بهبود کشف قیمت و جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از شفافیت

 

قراردادهوشمند

قراردادها توافقاتی هستند که شامل انتقال دارایی‌های معین یا ارزش خاص از طرف یک مالک به مالکی دیگر بر مبنای شرایط بین افراد است. قرارداد هوشمند یک کد برنامه نویسی به نام کد اسنیپت است که روی بلاکچین پیاده‌سازی می‌شود تا در صورت اتفاق افتادن دادن یک سری شرایط، دستورات خاصی را که برنامه نویس به آن‌ داده است، اجرا کند. منطق قرارداد هوشمند «اگر-آن‌گاه» است. اجرای قرارداد هوشمند نیازمند مداخله انسانی نیست، غیر متمرکز بوده و نیاز به طرف سوم قابل اعتماد بین دو طرف معامله نیست.

قراردادهای معمولی توافقی میان دو طرف است که برای اجرای آن نیاز به واسطه‌هایی داریم که مجبوریم به آن‌ها اعتماد کنیم. برای مثال زمانیکه می‌خواهیم خانه‌ای اجاره کنیم قرارداد را در بنگاه املاک نوشته و ثبت می‌کنیم، کدهای کامپیوتری هم نوعی قرارداد هستند. به عنوان مثال وقتی از اینترنت یک فایل خریداری می‌کنید، در پشت صحنه کدهایی وجود دارند که برای آن‌ها تعریف شده است: اگر کاربر پول را پرداخت کرد و مبلغش کافی بود، لینک دانلود فایل را به او نمایش بده، در غیر اینصورت پیغام خطا نشان بده.

موضوعی که قرارداد هوشمند را نسبت به قرارداد عادی متفاوت کرده، استفاده از فناوری بلاکچین است که افراد را از اعتماد کردن به واسطه‌ها بی‌نیاز می‌کند. به عبارتی دیگر، قرارداد هوشمند کدی است که روی بلاکچین فعال می‌شود تا بدون نیاز به واسطه‌ها، شرایط یک توافقنامه بین دو طرف را بررسی و اجرا کند.

زمانی که یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاکچین اجرا شود، دیگر قابل توقف نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد. با قراردادهای هوشمند می‌توان برنامه‌ها و پروژه‌هایی را ساخت که بدون هیچ‌گونه واسطه‌ و از کارافتادگی تا ابد به کار خود ادامه دهند. این قراردادها با ویژگی‌های منحصر به فرد خود و حذف واسطه مورد اعتماد میان طرفین قرارداد، نقش مهمی در توکنایز ایفا می‌کنند.

انواع توکن

• توکن‌های پرداخت/مبادله[۴]

توکن‌های پرداخت صادر شده، به عنوان وسیله مبادله، واحد حساب یا وسیله ذخیره ارزش عمل می‌کنند. نحوه فروش این دسته از توکن‌ها، عرضه‌اولیه سکه[۵] است که برای ایجاد یک ابزار پرداخت از طریق رمزنگاری راه‌اندازی شده است. هدف اصلی در توکن پرداخت این است که اطمینان حاصل شود پرداخت کالا یا خدمات از طریق یک پلتفرم دفترکل توزیع‌شده و به همان روش پول فیات امکان‌پذیر است با این حال، اکثر قانونگذاران به روشنی اظهار داشته‌اند که توکن‌های پرداخت با پول فیات قابل مقایسه نیستند، زیرا توسط یک بانک مرکزی صادر و پشتیبانی نمی‌شوند. بعلاوه، ارزش آن‌ها توسط کاربران و طبق الگوهای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

• توکن‌های بهادار[۶]

چنانچه توکن‌های صادر شده ابعاد سرمایه‌گذاری داشته باشند، توکن بهادار نامیده می‌شوند. این توکن‌ها نسبت به پول نقد بیشتر به ابزارهای مالی شباهت دارند. در این گروه از توکن‌ها، به جای عرضه اولیه سکه، عرضه توکن بهادار[۷] مطرح است. توکن‌های بهادار باید به عنوان دارایی‌هایی تامین‌کننده حقوق مانند مالکیت، پرداخت مبلغ مشخصی از پول (سود سهام) یا حق سهم در سودهای بعدی یا جریان‌های نقدی باشند و می‌توانند به عنوان اوراق بهادار قابل انتقال یا ابزارهای مالی تحت دستورالعمل اسناد مالی در بازارهای بین المللی واجد شرایط باشند. درست همانطور که رسید سپرده‌گذاری گواهی‌نامه‌ای است که دارای اوراق بهادار است، توکن‌های بهادار بازنمایی دیجیتال اوراق بهادار موجود مانند سهام، ابزار بدهی، صندوق و غیره می‌باشند.

• توکن‌های کاربردی[۸]

عرضه اولیه‌های سکه می‌توانند برای فروش توکن‌هایی استفاده شوند که به غیر از امکان پرداخت کالاهای خارجی یا خدمات، مزیتی کاربردی برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. به ازای دسترسی به یک محصول و یا ارائه خدمت خاص مانند ذخیره داده که مستقیما توسط صادرکننده توکن ارائه می‌شود، برخی از توکن‌های کاربردی قابل بازخرید هستند. همچنین می‌توان از آن جهت صدور مجوز دسترسی، استفاده یا مشارکت در یک رویداد، خدمت یا محصول برای کاربران استفاده کرد.

برخی از توکن‌ها ممکن است در چند دسته قرار بگیرند (مثلا نمادهای سرمایه‌گذاری و پرداخت). این‌ها همان چیزی هستند که از آنها به عنوان «توکن‌های ترکیبی[۹]» یاد می‌کنیم. برای توکن‌های پرداخت از عبارت عرضه اولیه سکه و برای توکن‌های بهادار از عرضه توکن بهادار استفاده می‌شود.

[۱] Micropayment

[۲] Satoshi Nakamoto

[۳] Immutability

[۴] Payment/ Exchange Token

[۵] Initial Coin Offering(ICO)

[۶] Security Token

[۷] Security Token Offering(STO)

[۸] Utility Token

[۹] Hybrid Token

مقالات مرتبط:

توکنایز؛ چیستی و چرایی

بلاکچین؛ روند توسعه، زنجیره ارزش و کاربردها

رمزارزش چیست؟

کاربردهای بلاکچین در صنعت بانکداری

برگزاری چهارمین کافه دیجیتال با موضوع رمزارزش