برای قرنها، مدلهای کسبوکار بانکها در محوریت مشخص و ثابتی قرار داشته است. در سالهای اخیر، روندهای فناوری، مدل سنتی کسبوکار بانکها را با چالش روبرو کرده است. دیجیتالی شدن، زنجیره ارزش سنتی بانکها را بر هم زده و نقش سنتی بانکداری را در معرض تهدید و تغییر قرار داده است. فینتکها و پلتفرمهای نوظهور دیجیتال، فرصتها و تهدیدات جدیدی را برای صنعت خدمات مالی پدید آوردهاند.
فناوریهای مدرن، زندگی بشر را تغییر داده و موجب پیدایش نسلی از مشتریان شده که نیازهای متفاوتی نسبت به گذشته دارند. این نسل از مشتریان به واسطه ظهور پدیدههایی از جمله اینترنت، شبکههای پهنباند، شبکههای اجتماعی و راهکارهای پردازش داده، انتظارات بیشتری از بانک خود دارند و به دنبال راحتی، محصولات شخصیسازی شده و برطرفسازی انواع نیازهای روزانه خود هستند. پژوهش وسترمن، بونه و مکآفی در کتاب راهبری دیجیتال، صنعت بانکداری را در رتبه دوم صنایع از لحاظ بلوغ دیجیتال قرار داده است که نشان میدهد تا چه اندازه بانکهای جهان، تهدیدات ناشی از دیجیتالی شدن را جدی تلقی کردهاند و گامهای بزرگی در این راه برداشتهاند.
بر اساس پیشبینی گزارشهای مؤسسات معتبر، دیجیتالی شدن روند غالب آینده صنعت بانکداری است و بانکها برای بقا در عصر دیجیتال، چارهای جز تغییر مدل کسبوکار خود مبتنی بر روندهای دیجیتال ندارند. بر اساس گزارش انجام شده در گروه کارشناسی تحول دیجیتال مرکز تحقیقات و تحول استراتژیک بانک ملت (در قالب گزارش بانکداری دیجیتال)، تجربه دیجیتال مشتری، داده و تحلیل داده، کانال همهکاره، استعداد دیجیتال، استراتژی و رهبری و ساختار سازمانی، فرهنگ و مدیریت تغییر، دیجیتالی کردن فرآیندها، زیرساخت چابک، محتوای دیجیتال، شبکههای اجتماعی، مبتنی بر تلفن همراه، پرداخت دیجیتال، نوآوری باز، ریسک و امنیت، و قوانین دیجیتالی شدن به عنوان ابعاد بانکداری دیجیتال شناخته شدهاند.
شکل ۱- بانکداری در رتبه دوم صنایع از لحاظ بلوغ دیجیتال
ابعاد بانکداری دیجیتال، میتواند به طور کلی نه جزء بوم مدل کسبوکار را تحت تأثیر قرار دهد (جدول ۱). شایان ذکر است این جدول، بر اساس گزارش بانکداری دیجیتال گروه تحول دیجیتال استخراج شده است.
جدول ۱- بانکداری دیجیتال بر اساس بوم مدل کسبوکار
اما آنچه که باعث میشود مدلهای کسبوکار متمایزی بر اساس بانکداری دیجیتال شکل بگیرد، استراتژی، برنامهها و اقدامات بانکها و بر همین اساس تأکید بیشتر بر روی هر یک از این اجزای مدل کسبوکار با وجود پیوستگی و ارتباط بین آنها است.
به اعتقاد دیلویت، سه سناریو برای آینده صنعت بانکداری قابل تصور خواهد بود:
۱. تسلط بانکها
رگولاتورها، موانع ورود به صنعت را افزایش دهند و مشتریان نیز همچنان به روابط خود با مؤسسات سنتی متعهد باشند؛ در چنین حالتی بانکها قادر به حفظ مدل کسبوکار خود خواهند بود. یک پیششرط برای این سناریو آن است که بانکها بتوانند با سرعت انتظارات مشتریان و سرمایهگذاریهای جدید کنار بیایند.
۲. بازآرایی صنعت بانکداری
مشتریان به بازیگران جدید صنعت بانکداری با پیشنهادات جذابشان اعتماد میکنند؛ چرا که برونسپاری فرآیندها موجب تسهیل ورود بازیگران جدید به صنعت شده است. از سوی دیگر بانکهای موجود نمیتوانند فناوریهای جدید را به دلیل سیستمهای قدیمی به کار بگیرند.
۳. اکوسیستم بانکداری
مشتریان، خدمات شخصیسازیشده را ترجیح میدهند؛ در حالیکه بانکها قدرت شبکه را نادیده گرفته و تازهواردان به صنعت توانستهاند در برخی از بخشها سهم بزرگی از بازار را بگیرند. بانکها مالکیت انحصار رابطه با مشتری را از دست دادهاند. در عوض، بانکهای موفق خودشان را به پلتفرمهایی تبدیل کردهاند که میتوانند انواع قابلیتها را به اکوسیستم بزرگتری از تأمینکنندگان تخصصی ارائه دهند.
در تمامی این سناریوها، استانداردسازی رابطهای کاربری فناوری اطلاعات و استانداردهای ارتباطات برای خدمات بانکی و سایر نوآوریهای دگرگونکننده، باعث میشود زنجیره ارزش از انحصار بانکها خارج شود؛ چرا که به طور سنتی، زنجیره ارزش تحت سلطه بانکها بوده که کسبوکار را به صورت یکپارچه اداره میکردند (برای مثال، مدیریت بخشهای بزرگی از زنجیره ارزش در داخل بانک). با کمک دیجیتالیسازی، شرکتهای متخصصی ظهور کردهاند که بر بخشهای خاصی از زنجیره ارزش تمرکز کرده و در نتیجه، بازیگران قدرتمند و قدیمی را به چالش میکشند.
مدلهای کسبوکار بانکداری در عصر دیجیتال
مدلهای کسبوکار بانکداری در عصر دیجیتال، بر روی مفاهیمی مانند اکوسیستم، بانکداری باز، پلتفرم و رابطهای برنامهنویسی کاربری تأکید زیادی دارند. جدول ۲، خلاصهای از مدلهای کسبوکار برای بانکها در عصر دیجیتال را بر مبنای گزارشهای بررسیشده نشان میدهد:
جدول۲- مدلهای کسبوکار بانکداری در عصر دیجیتال
در بررسی مجموعه گزارشها، ذکر این نکته بسیار ضروری است که هیچکدام از این مدلها، به طور غالب، مدل کسبوکار بانکها در آینده نخواهد بود و بانکها بر اساس قابلیتهای خود، انتظارات مشتریان و روندهای آینده، ترکیبی از مدلهای کسبوکار را در پیش خواهند گرفت. دیگر آنکه ایجاد یک اکوسیستم دیجیتال و یا رهبری آن و تبدیل شدن به محوریت اکوسیستم دیجیتال دشوار بوده و برای همه بانکها میسر نخواهد بود. قطعاً بخشهایی از زنجیره ارزش بانکداری با گسست روبرو شده و از انحصار بانکها خارج میشوند اما در هر صورت پلتفرمی شدن و توسعه رابطهای برنامهنویسی کاربری باز از ضروریات بانکداری آینده میباشد.
گونه های استراتژی دیجیتال در صنعت بانکداری
کاربرد های رسانه های اجتماعی در صنعت بانکداری
1 دیدگاه
با سلام و تبریک سال نو
مطلب مفیدی بود.
سپاسگزارم
موفق باشید.