انقلاب فین تک ها

در سال‌های اخیر، استارتاپ‌هایی با گرایش فناوری به بخش مالی وارد شده‌اند و از شکافی که بین خواسته‌های جدید مشتریان و خدمات بعضاً منسوخ شده‌ای که بانک‌های سنتی ارائه می‌دهند، استفاده کرده‌اند. می‌توان گفت از همان نقطه‌ای وارد می‌شوند که محدودیت‌های بسیار زیادی نظیر قوانین و رگولاتوری صنعت، و همچنین ساختار و فرهنگ سازمانی برای بانک‌های سنتی وجود دارد. این رقبای جدید که به‌عنوان شرکت‌های فین‌تک شناخته می‌شوند، به زنجیره ارزش بانک‌ها با تخصص در بخش‌های مختلف آنها مانند پرداخت‌ها، ارز، وام، دسترسی به بازار سرمایه و خدمات مشاوره مالی وارد ‌شده‌اند.

فین‌تک[۱] از ترکیب دو کلمه مالی[۲] و فناوری[۳] تشکیل شده و به استفاده از فناوری برای ارائه خدمات و محصولات مالی به مشتریان اشاره دارد.

به‌طورکلی فین‌تک‌ها، نوعی از استارتاپ‌های فناوری‌محور هستند که با به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در حوزه‌های مختلف صنعت مالی از بانکداری گرفته تا پرداخت و از بورس گرفته تا بیمه، می‌کوشند خدمات مالی را به‌صورتی ارزشمند‌تر، باکیفیت‌تر، ارزان‌تر و فراگیرتر در اختیار مشتریان این صنعت (اعم از مشتریان فردی و مشتریان سازمانی) قرار دهند. تفاوت محصولات/خدمات این استارتاپ‌ها در استفاده از فناوری برای نوآوری و تحول در صنعت مالی سنتی و خلق ارزش‌های جدید در مقایسه با فعالان سنتی این بازار مانند بانک‌هاست.

شرکت‌های فین‌تک که پیرامون فناوری‌های جدید فعالیت می‌کنند، معمولاً بسیار انعطاف‌پذیر هستند، با تغییرات سریع سازگار می‌شوند و ساختار کم‌هزینه‌ای دارند. در بیشتر موارد، آنها از مدل‌های کسب‌وکاری استفاده می‌کنند که به‌طور کامل با پارادایم‌های سنتی متفاوت هستند. به‌عنوان مثال، این موضوع در مورد پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی مالی و ارزهای دیجیتال صادق است، که این پتانسیل را دارند که واسطه‌گری بانکی را به‌طور کامل از تراکنش حذف کنند. به‌طور کلی، فین‌تک‌ها به ارائه خدمات مالی می‌پردازند که مشابه خدمات بانکداری سنتی است، اما از نظر اخذ مجوزها، سرمایه و/یا قوانین اعمال‌شده، تحت فشار قانونی مشابهی که موسسات مالی با آن مواجه هستند (به‌طور مثال برای شناسایی مشتریان و نظارت و گزارش معاملات)، قرار نمی‌گیرند.

یک شرکت فناوری مالی یا فین‌تک، راهکارهای نرم‌افزاری و سخت‌‌افزاری را فراهم می‌کند تا خدمات مالی برای مشتریان یا شرکت‌ها در یک فرایند خودکار انجام شود؛ از این‌رو، می‌توان گفت که شرکت‌های فین‌تک راه‌های نوینی را برای بانکداری، پرداخت‌ها، انتقال وجوه، سرمایه‌گذاری و مدیریت پول ایجاد می‌کنند. پرداخت‌های تلفن‌همراه، اپلیکیشن‌های مدیریت مالی شخصی و بودجه‌بندی، پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی و اعطای وام، پرداخت و انتقال بین‌المللی پول، ربات‌های مشاور[۴]، اینشورتک (فناوری‌های بیمه)، رگ‌تک (فناوری‌های قانون‌گذار) و ارزهای دیجیتال از نمونه‌ حوزه‌های فعالیت فین‌تک‌ها هستند. هرکدام از این موارد به اختصار شرح داده می‌شوند.

پرداخت‌های تلفن‌همراه: یکی از مزایای اصلی فین‌تک، خدمات پرداخت تلفن‌همراه است. پرداخت‌ها با استفاده از تلفن‌همراه بسیار آسان است، چرا که می‌توان در عرض چند دقیقه تراکنش را تکمیل کرد. علاوه‌براین، این برنامه‌ها کاربرپسند بوده و قابلیت دسترسی به خدمات مالی را برای هر فرد دارای یک دستگاه تلفن‌همراه ممکن می‌سازند. همچنین کارآفرینان می‌توانند از سرویس‌های پرداخت تلفن‌همراه برای ارائه خدمات به مشتریان، به‌ویژه مشتریان نسل زد[۵] و هزاره استفاده کنند. پرداخت‌های غیرنقدی و کیف پول الکترونیکی توسط بسیاری از افراد مورد توجه قرار گرفته است.
اپلیکیشن‌های برنامه‌ریزی مالی: در گذشته، مشتریان مجبور بودند برای پیگیری امور مالی، بودجه خودشان را روی کاغذ بنویسند و برنامه‌ریزی کنند یا از اکسل استفاده نمایند. اما پس از آن که انقلاب فین‌تک توانست توسعه اپلیکیشن‌های خدمات مالی را ارتقا دهد، مشتریان بسیار ساده‌تر و کاربردی‌تر از گذشته، می‌توانند مخارج و هزینه‌های خود را مدیریت کنند. به‌عبارت دیگر، ابزارهای برنامه‌ریزی مالی، رویکرد مشتریان را نسبت به مخارج و هزینه‌هایشان متحول کردند. این اپلیکیشن‌ها به مصرف‌کنندگان کمک می‌کنند روی دستگاه تلفن‌همراه خود فعالیت‌های مالی مختلف از جمله درآمد، پرداخت‌های ماهیانه و مخارج را مدیریت کنند.
امروزه افراد می‌توانند به‌جای مراجعه به یک بانک سنتی برای دریافت وام‌‌، مستقیما به سرمایه‌گذاران برای پشتیبانی از یک پروژه یا شرکت مراجعه کنند. پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی[۶] به افراد و مشاغل اجازه می‌دهد تا نسبت به ارسال یا دریافت پول از دیگران اقدام کنند و بودجه خود را از منابع مختلف تامین کنند. تعداد پلتفرم‌هایی سرمایه‌گذاری جمعی در طول سالیان اخیر چندین برابر شده است. این پلتفرم‌ها برنامه‌های مختلفی از بودجه خانواده و دوستان گرفته تا بودجه طرفداران و حامیان را شامل می‌شوند.
ربات مشاور، حوزه مدیریت دارایی را با فراهم‌سازی پیشنهادهای دارایی و مدیریت سبد سهام متحول کرده و نتیجه آن افزایش کارآمدی و کاهش هزینه‌ها بوده است. این ایده که یک اپلیکیشن بتواند در تمام طول شبانه‌روز، گزینه‌های سبد سهام مختلف را تحلیل کند، باعث شد موسسه‌های مالی تصمیم به ارائه خدمات آنلاین مشاور بگیرند. ربات‌های مشاور، سرویس‌های سرمایه‌گذاری آنلاینی هستند که به یک الگوریتم خاص متکی هستند تا طرح سرمایه‌گذاری مناسبی برای کاربران ارائه دهند. این مشاوران همچنین می‌توانند تخصیص دارایی را مدیریت و خدمات خود را به‌صورت خودکار انجام دهند.
اینشورتک: این نوع از فین‌تک، با استفاده از ابزارها و رویکردهای نوین به مسئله خدمات بیمه، فرایندهای مالی این عرصه را ساده‌تر می‌کند. به‌عنوان نمونه، دسته‌ای از اینشورتک‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا به‌صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه، میزانی از اعتبارهای خود را ذخیره کنند و آن مبلغ ذخیره‌شده را صرف خدمات بیمه نمایند. علاوه‌براین، اینشورتک‌ها در پیداکردن عادت‌های مشتریان و ارائه پکیج‌های بیمه مخصوص به آنها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ایران اغلب این استارتاپ‌ها، خدمات بیمه‌ای را به‌صورت الکترونیکی و آنلاین بدون نیاز به حضور فیزیکی افراد ارائه می‌دهند.
رگ‌تک: به مجموعه‌ای از شرکت‌ها و راه‌حل‌هایی گفته می‌شود که با استفاده از فناوری به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بر چالش‌های نظارتی غلبه کنند. در واقع، رگ‌تک با تکیه بر فناوری، هماهنگی شرکت‌های خدمات مالی را با قوانین مرسوم و استانداردها، تسهیل می‌کند و باعث می‌شود که کسب‌وکارها در مواجهه با قوانین روزافزون، کارآمدتر و موثرتر عمل کنند. از مهم‌ترین قوانین و رگولاتوری‌ها هم می‌توان به فعالیت‌های ضد پولشویی و قوانین شناسایی مشتری اشاره کرد.
ارزهای دیجیتال: رمزارزها و بلاکچین نمونه‌های شناخته‌شده از کاربردهای فین‌تک هستند. صرافی‌های رمزنگاری‌شده امکان خرید و فروش رمزارزهایی مانند بیت‌کوین یا لایت‌کوین[۷] را برای کاربران فراهم ‌می‌کند. اما علاوه بر رمزنگاری‌‌، سرویس‌های بلاکچین نیز با نگه داشتن اطلاعات مهم به کاهش تقلب کمک ‌می‌کنند.