رهبری ۴/۰: رهبری مورد نیاز عصر انقلاب صنعتی چهارم
این مطلب به بررسی سبک‌های رهبری رفتاری می‌پردازد تا تصویری از ویژگی‌های مورد نیاز یک رهبر در عصر انقلاب صنعتی چهارم را ارائه دهد. در انقلاب صنعتی چهارم، مهندسی و فرآیندهای پویای کسب‌و‌کار، تغییرات لحظه آخری در تولید را ممکن می‌سازند و این امر منجر به ایجاد روش‌های جدید برای خلق ارزش و مدل‌های نوین کسب‌و‌کار می‌شود.
انقلاب صنعتی چهارم به بحث رقابت و نوآوری و تلاش سازمان‌ها برای به‌روز‌رسانی قابلیت‌های خود جهت رسیدگی به چالش‌های جدید می‌پردازد. هدف، ترویج و رشد ایده‌ها و مفاهیم جدید و افزایش قدرت نوآورانه و همچنین افزایش رقابت سازمان‌ها است. چالش اصلی انقلاب صنعتی چهارم، یافتن یا پیاده‌سازی فناوری مناسب نیست، بلکه فقدان فرهنگ و مهارت‌های دیجیتال در سازمان است.
به‌همین‌دلیل نیاز به توسعه فرهنگ رهبری ۴/۰ در سازمان‌ها وجود دارد. مسئله موجود، سبک رهبری و توانایی‌های رهبران است تا کارکنان خود را به نوآوری و تلاش برای تحقق ایده‌های خود تشویق کنند.
حوزه‌های تمرکز رهبران ۴/۰
رهبران در عصر انقلاب صنعتی چهارم باید تمرکز خود را روی حوزه‌هایی قرار دهند که منجر به خلق ارزش دیجیتال برای سازمان‌هایشان گردد. در ادامه با این حوزه‌های تمرکز بیشتر آشنا خواهید شد.
شکل ۱. حوزه‌های تمرکز رهبران ۴/۰
ماتریس رهبری ۴/۰
برای تعریف دقیق رهبری ۴/۰، یک ماتریس دوبعدی ایجاد شده است که در این ماتریس محور x نشان‌دهنده میزان توانمندی در زمینه نوآوری و فناوری و محور y نشان‌دهنده دغدغه‌مندی نسبت به افراد می‌باشد.
این ماتریس به انتخاب مناسب ترین سبک رهبری ۴/۰ بر اساس ویژگی‌های درجه نوآوری و جهت‌گیری فناوری و رهبری افراد در سازمان کمک می‌کند. ماتریس به چهار بخش تقسیم شده است. هریک از این چهار بخش، یک سبک رهبری را که مناسب افراد با ویژگی‌هایی خاص است، نشان می‌دهد.
محور x یکی از ویژگی‌های فرد را توصیف می‌کند و تمرکز آن بر جهت‌گیری فناوری و نوآوری است. عوامل متعددی نظیر آموزش و پرورش، تخصص، مهارت و انگیزه، بر میزان نوآوری فردی تاثیر می‌گذارد. محور y مشخص‌کننده دغدغه‌مندی نسبت به افراد می‌باشد. عوامل متعددی مانند آموزش، مهارت و تمایل به ارتباطات و تعامل با دیگران بر این عامل اثرگذار است.
شکل ۲. ماتریس رهبری ۴/۰
- تمرکز رهبر تازه‌کار (freshmen leader) بر تولید سنتی همراه با توجه اساسی به محصول نهایی است. این رهبر در هیچ‌یک از ابعاد ماتریس رهبری ۴/۰ مهارت ندارد. برای مثال، تمرکزی بر کارکنان ندارد، نیاز مشتری برایش اهمیتی ندارد، همچنین نسبت به فناوری‌های نوظهور هم بی‌توجه است.
- رهبر اجتماعی (social leader) در بعد توجه به افراد مهارت دارد. این رهبر به ایجاد فضای دوستانه برای کارکنان می‌پردازد و حمایت از کارکنان برای او اهمیت دارد، اما در مقابل هیچ توجهی به نوآوری و فناوری ندارد.
- رهبر فناوری (technology leader) در زمینه نحوه استفاده از فناوری‌های جدید ارزش‌افزوده خلق می‌کند. این رهبر تمرکز زیادی بر نوآوری و فناوری و تمرکز کمی بر کارکنان و نیازهای آن‌ها دارد.
- رهبر دیجیتال (digital leader) توانایی درک اینکه چگونه فناوری بر افراد تاثیر می‌گذارد را دارد و مدل سازمانی او بر طبیعت انسانی تمرکز دارد.
همان‌گونه که گفته شد، میزان توجه به فناوری و نیز توجه به افراد عناصر ضروری رهبری دیجیتال هستند؛ بنابراین، سبک رهبری دیجیتال سازنده‌ترین سبک رهبری ۴/۰ است.
منبع:
Birgit Oberer, Alptekin Erkollar, 2018, Leadership4.0: Digital Leaders in the Age of Industry 4.0
مقالات مرتبط:
رهبری تحول دیجیتال و شایستگی‌های آن
ویژگی های عمده یک رهبر دیجیتال
انتشار مقاله در حوزه رهبری دیجیتال در فصلنامه علمی مطالعات منابع انسانی
