در مطالب قبلی با دانشگاه دیجیتال، ویژگیهای آن و بخش اول و دوم مطالعههای موردی آشنا شدیم. در این مطلب به بررسی مدلهای دانشگاههای گرینویچ، قطر، کویینز، مالایا و آدلاید میپردازیم.
دانشگاه گرینویچ (۲۰۱۸)
مأموریت دیجیتال دانشگاه گرینویچ این است که اطمینان حاصل کند همه افراد حاضر در جامعه آنها، مجهز به استفاده موثر از خدمات دیجیتال، داده، انعطافپذیری و خلاقیت در یادگیری، یاددهی، پژوهش و پشتیبانی سازمانی خود هستند. همچنین تغییر زندگی دانشجویان از طریق یاددهی و یادگیری عالی، تقویت علم و جامعه از طریق پژوهش الهامبخش، پشتیبانی و توسعه کارکنان و تقویت محیط دیجیتال از اهداف این دانشگاه میباشد.
استراتژی دیجیتال این دانشگاه در ۴ تم کلیدی تعریف شده است که در ادامه شرح داده میشوند.
از طریق اجرای چارچوب مهارتهای دیجیتال گرینویچ، کارکنان مهارتها و تواناییهایی بدست میآورند که آنها را قادر میسازد بهطور موثر از پلتفرمهای دیجیتال موردنیاز برای انجام کارهای خود استفاده کنند و اطمینان خواهند داشت که انعطافپذیری لازم برای پذیرش تغییر و روشهای جدید کار کردن را دارا هستند.
اجرای راهحلهای مبتنی بر ابر منابع انسانی، حقوق، دستمزد و هزینهها، کارایی و اثربخشی فرایندهای مرتبط با کارکنان را متحول کرده است. فرایندهای کسبوکاری بهینه شده، یک فرهنگ بهبود مستمر در سراسر سازمان به وجود آمده و همه کارکنان ایدهها و پیشنهادات خود برای بهبود روشهای کاری را ارائه میدهند. بوروکراسی به حداقل رسیده و فرایندهای کاغذمحور، بهطور قابل توجهی کاهش یافته است. کارکنان قادر هستند بطور موثر از هرکجا و در هر زمان ارتباط برقرار کرده، همکاری و کار کنند.
هدف دانشگاه موفقیت دانشجویان در زندگی شخصی و کاری خود از طریق مجهز ساختن آنها به شایستگیهای دیجیتال است. کلاسها و فضای یادگیری از کیفیت مطلوبی برخوردار است و کادر علمی مهارتهای لازم برای استفاده موثر از فضاها و تجهیزات را دارا میباشند.
ارائه آموزش خلاقانه مورد استقبال قرار میگیرد و برخی از فعالیتهای کلاسی (تمرین، امتحان، تحویل دادنیها، امتحان و ..) بصورت کاملا آنلاین انجام میشود، فرایندهای ارزیابی و بازخورد بصورت کاملا یکپارچه هستند و یک محیط ارزیابی با کیفیت را برای دانشجویان و کادر علمی فراهم میکند. دانشجویان در هر زمان و مکان به نرمافزار اختصاصی موردنظر دسترسی دارند. تجربه دانشجو با استفاده از تحلیل یادگیری پیشرفته، شخصیسازی میشود.
دانشگاه گرینویچ مجوز، مدیریت و گزارشدهی پژوهش را از طریق گردش کار دیجیتال و سیستم یکپارچه اطلاعاتی متمرکز کرده است. ارائه رایانش با کارایی و سرعت بالا انعطافپذیری مطلوبی را فراهم کرده است. همچنین تحقیقات چندرشتهای و مشارکتی (میان چندین پژوهشگر) بطور موثری از طریق ارتباطات و دیجیتال و محیطهای همکارانه تسهیل میشود.
در این دانشگاه اکثر سیستمهای اطلاعاتی از طریق «نرمافزار به عنوان یک سرویس» و زیرساختها از طریق یک تأمینکننده «به عنوان یک سرویس» ارائه میشوند. وبسایت دانشگاه فرایندهای جذب را به طور مؤثر تسهیل کرده و شامل محتوایی در سطح جهانی میباشد. سوابق دانشجویان و سیستمهای مالی بطور موثر و مناسب عمل میکنند و دانشگاه را قادر میسازند تا به سرعت برنامههای درسی و مدلهای مدیریتی خود را تطبیق دهد.
هوش کسبوکاری یکپارچه در همه سطوح برای تسهیل در تصمیمگیری موثر کارکنان ارائه میشود. فرایندهای مشارکتی همکارانه از کیفیت بالایی برخوردارند و همکاری با شرکای جدید به راحتی صورت میپذیرد. حکمرانی فناوری اطلاعات و فضای ارائه خدمات این اطمینان را به وجود میآورد که پروژهها به صورت مداوم باعث ایجاد ارزش میشوند، ارائه خدمات به صورت فعالانه صورت میپذیرد و فناوری و فضای داده سازگار و ایمن است.
دانشگاه قطر (۲۰۱۸)
سند استراتژی دانشگاه قطر، به منظور تحول دانشگاه برای بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ تدوین شده است. استراتژیها و اهداف تعیین شده در این سند، در راستای تحقق اهداف ملی کشور قطر تدوین شده است. ازهمینرو در ابتدای سند، جملاتی از امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، آورده شده است. آموزش در قلب چشمانداز ملی قطر ۲۰۳۰ قرار دارد، چرا که نقش مهمی در ایفای نقش برجسته این کشور در جهان دارد.
دانشگاه قطر اولین مؤسسه آموزش عالی این کشور میباشد که از ابتدای تأسیس در سال ۱۹۷۷، پیشگام آموزشی بوده است. امروزه این دانشگاه با داشتن ۹ دانشکده و دنبال کردن برتری در آموزش و تحقیقات، گستردهترین برنامه آموزشی در کشور را دارا میباشد. این دانشگاه برای همراهی با آخرین توسعهها و تأمین نیازهای اجتماعی، برنامه استراتژیک تحولگرا را در سطح دانشگاه ایجاد کرده است.
عناوین کلیدی استراتژیک این دانشگاه ابزاری قدرتمند برای اطمینان از نفوذ و تحول همه جنبههای زندگی دانشگاهی ارائه میدهد. در استراتژی این دانشگاه، شش هدف تحولآفرین قرار دارند.
دانشگاه قطر، هدف خود را ترویج و دستیابی به «برتری متمایز» در اصلیترین حوزههای کسبوکاری بیان میکند:
دانشگاه قطر در مأموریت خود به عنوان دانشگاه ملی، از برتری متمایز خود بهره خواهد برد:
دانشگاه قطر متعهد به شش ارزش اصلی است که از اصول راهنمای آن گرفته شده و با بیانیه مأموریت خود همسو میباشد. برتری (انجام کارها در بالاترین استاندارد کمی و کیفی)، آزادی علمی (حمایت از جستجوها و پرسشهای علمی)، نوآوری (تشویق دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان برای ارائه ایدههای جدید در محیطی آزاد و راحت برای پرسجو)، درستی و راستی (متعهد به درستی و رعایت بالاترین استانداردهای اخلاقی، انصاف، شفافیت، مسئولیتپذیری و پاسخگویی)، تمایز و تفاوت (حمایت از تفاوت و تمایز در اصول و اعتقادات مذهبی و فرهنگی) و مسئولیت اجتماعی (تعامل مثبت و فعالانه با جامعه مبتنی بر خواستهها و نیازهای آن) از ارزشهای این دانشگاه میباشد.
مأموریت، چشمانداز جدید، عناوین استراتژیک و محرکها منجر به تدوین ارزشهای اصلی دانشگاه و شش هدف استراتژیک تحولآفرین شده است. از شش هدف استراتژیک دانشگاه، هفت استراتژی شناسایی شده است که هر کدام از اهداف استراتژیک و ابتکارات پشتیبانی میکنند.
استراتژیهای توانمندساز که در اهداف دانشگاه جاری میشوند:
استراتژی تحول دیجیتال دانشگاه قطر با هدف ایجاد صلاحیت و قابلیت تحول دیجیتال، به دیجیتالیسازی فرایندها و بخشهای دانشگاه، ایجاد زیرساخت پردیس هوشمند و اثرگذاری بر اکوسیستم تحول دیجیتال ملی میپردازد. چهار هدف اصلی استراتژی تحول دیجیتال وجود دارد که در ذیل هر کدام، ابتکارات دیجیتالی برای اجرا مشخص شدهاند:
استراتژی نوآوری و کارآفرینی دانشگاه قطر به دنبال تحول کارآفرینی با استفاده از فرهنگ کارآفرینی، ایجاد قابلیت کارآفرینی، تسریع در ایجاد سرمایهگذاری و بازده تجاری و اثرگذاری بر اکوسیستم نوآوری و کارآفرینی ملی میباشد.
چهار هدف اصلی برای استراتژی نوآوری و کارآفرینی وجود دارد که در آن اهداف ابتکاری استراتژیک برای اجرا مشخص شده است:
شکل ۱. استراتژی تحول دانشگاه قطر
دانشگاه کویینز (۲۰۱۸)
دانشگاه کویینز، نام دانشگاهی دولتی است که در شهر کینگستون استان انتاریو در شرق کشور کانادا قرار دارد. دانشگاه کویینز در تاریخ ۱۶ اکتبر ۱۸۴۱ میلادی، یعنی ۲۶ سال قبل از تأسیس کشور کانادا بنیانگذاری شده است. اولین کلاسها با ۱۳ دانشجو و ۲ استاد در تاریخ ۷ مارس ۱۸۴۲ تشکیل شد. این دانشگاه اولین دانشگاه در کشور کانادا بود که به دانشجویانش کمک هزینه تحصیلی اعطا میکرد.
دانشگاه کویینز چارچوب دو سالهای برای تحول دیجیتال خود در سال ۲۰۱۸ ارائه کرد. این چارچوب اهداف زیر را مدنظر قرار داده است:
شکل ۲. چارچوب برنامهریزی دیجیتال برای رسیدن به استراتژی دیجیتال دانشگاه کویینز
استراتژی دیجیتال چشمانداز دانشگاه را برای مأموریت اصلیاش یعنی یادگیری و پژوهش با لنز دیجیتال مشخص میسازد. این برنامه دیجیتال شامل زیرساخت پژوهش دیجیتال، اکوسیستم یادگیری دیجیتال و توانمندسازهای بنیادین شامل سیستمهای مدیریتی و اداری است. برنامهریزی دیجیتال هماناندازه که مربوط به منابع انسانی، سیاستها و فرایندها است، به زیرساخت فنی هم مربوط میشود.
این چارچوب به موارد زیر اشاره دارد:
شکل ۳. مدل بلوغ دیجیتال دانشگاه کویینز
اصول راهنما برای استراتژی دیجیتال این دانشگاه در ادامه بیان میشود.
دانشگاه مالایا (۲۰۱۸)
دانشگاه مالایا با بیش از ۲۴۰۰۰ هزار دانشجو در بخشها، مراکز و رشتههای مختلف و با معرفی خود بعنوان یک نهاد آموزشی در سطح جهانی، اکنون قصد دارد یک قدم روبه جلوی دیگر برداشته و به سمت دانشگاه هوشمند حرکت کند. مدیر مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه معتقد است که با همکاری شرکای خود در زمینه فناوری میتوانند عملکردهای دانشگاه، یاددهی و یادگیری را متحول سازند.
مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه در حال حاضر، خدمات شبکه، نظارت و کنترل امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات، توسعه اپلیکیشنها، مراکز داده، پشتیبانی از فناوری اطلاعات و همچنین حکمرانی فناوری اطلاعات را فراهم میکند. همچنین هدف نهایی این مرکز ارائه یک پلتفرم فناوری اطلاعات است که از توسعه مستمر، پایداری، بهینهسازی و کاهش ریسکهای سازمانی پشتیبانی کند.
از طرفی دانشگاه با اعتقاد به اینکه باید به یک سازمان یادگیرنده تبدیل شود، فناوری اطلاعات را ابزار تحقق این هدف میداند. بنابراین این قابلیت تبدیل به مزیت رقابتی دانشگاه خواهد شد و همچنین در ارتقا تجربه دانشجویان و ذینفعان تأثیرگذار خواهد بود. تمرکز بر تصمیمگیری و تحلیل دادهمحور از دیگر حوزههایی است که دانشگاه برای حرکت به سمت دانشگاه هوشمند درنظر گرفته است.
تحول و حرکت به سمت پرداختهای غیرنقدی و استفاده از کدهای کیوآر، از حوزههایی است که دانشگاه اقدامات و ابتکاراتی را در آن مدنظر دارد. با اینکار دانشگاه مالایا امیدوار است که دانشجویان را به مشارکت در زندگی دانشجویی و رقابت موفقیتآمیز در اقتصاد دیجیتالی عصر حاضر تشویق کند. علاوهبراین، این امر تراکنشهای یکپارچه و درآمدزایی بیشتری را به همراه خواهد داشت. از آنجایی که هدف از این پردیس هوشمند، پشتیبانی از بهینهسازی فرایندها، ثبات مالی و ایجاد ثروت است، حذف پول نقد از پرداختهای دانشگاهی، باعث کنترل بیشتر بر روی جریان هزینه و درآمدی میشود. همچنین ارتقا تجربه کاربران را به همراه دارد زیرا فرایندها سریعتر، راحتتر و یکپارچهتر صورت میگیرند.
در این راستا دانشگاه پروژههایی تعریف و اجرا کرده است که در ادامه برخی از آنها شرح داده میشوند.
پروژه کیوآر کد دارای یک مجموعه زیرپروژه شامل حضور غیاب کارکنان (جایگزینی برای سیستم مبتنی بر وبِ کنونی)، جلسات الکترونیکی (سهولت حضور برای گروههای بزرگ)، یادگیری الکترونیکی (حضور در کلاس به همراه قابلیت ردیابی از طریق جیپیاس) و گواهی الکترونیکی (گواهی فارغالتحصیلان) میباشد.
پروژه پردیس بدون پول نقل نیز، زیرپروژههای ذیل را شامل میشود:
پرداخت الکترونیکی: این پروژه برای پرداخت آنلاین جهت اهداف مختلف مانند هزینهها، شهریه، اجارهها، سپردهها و نظیر آنها تعریف شده است. همچنین بررسی دریافتیها و مقایسه حسابها از این طریق راحتتر صورت میپذیرد. تاثیر این پروژه در تسریع فرایندها و سهولت ردیابی تراکنشها مشهود میباشد.
کیفپول الکترونیکی: همکاری با شرکتهای ارائهدهندۀ خدمات مالی جهت کاهش هزینه تراکنشها از اقدامات دانشگاه در این راستا میباشد.
یوامپوینت: منظور از این پروژه جمعآوری جزئیات و اطلاعات مهم در مورد فضاهای دانشگاه مالایا شامل اجاره آزمایشگاهها، تجهیزات و خدمات میباشد. این امر کاهش تراکنشهای نقدی، ردیابی و پیگیری موثرتر درآمدها، توزیع خودکار منابع و کاهش تقلب را به همراه دارد.
حمایت مالی آنلاین: این پروژه نیز در راستای کمکهای مالی آنلاین برای دانشگاه تعریف شده است. کاهش نگهداری پول نقد و افزایش قدرت رهگیری از مزایای اجرای این پروژه میباشد.
پورتال مشتری: نظمدهی به پرداختها و فاکتورهای آنلاین مشتریان از اهداف این پروژه است که مشتریان خود میتوانند به پیگیری موارد مربوطه و موردنیاز بپردازند.
یوام کنفرانس: این پروژه به دنبال توسعه یک پلتفرم مرکزی مبتنی بر وب است که قابلیتهای میزبانی از کنفرانسهای متعدد دانشگاه مالایا را داشته باشد.
از دیگر اقدامات دانشگاه، نوسازی سیستم اطلاعات دانشجویان میباشد. این سیستم قدیمی و کاملا سفارشی ساخته شده است و در حال حاضر فرایندهای آن کارایی لازم را ندارند. بنابراین برای تسهیل و یکپارچگی فرایندها، تیم دانشگاه با همکاری شرکای فناوری خود به دنبال راهاندازی یک سیستم مدیریت دانشجویی جدید است که هدف آن توانمندسازی دانشجویان برای مشارکت و تعامل مؤثرتر با دانشگاه، در هر زمان و مکان میباشد. همچنین این توقع وجود دارد که تجربه آنلاین منسجمتری همانگونه که دانشجویان دیجیتالزاد انتظار دارند، برای آنها فراهم شود.
پروژههای تعریف شده دانشگاه در این راستا در ادامه شرح داده میشوند.
پروژه پرینتیس از اقدامات مهم دانشگاه میباشد. این سیستم برای جایگزینی و تحول سیستم اطلاعات دانشجویی تعریف شده است. هدف آن بازسازی و تسهیل همه فرایندهای کسبوکاری و همچنین تمرکز بیشتر بر روی بینشهای دانشجویان میباشد.
خرید الکترونیکی: یکپارچه کردن سیستم خرید با پرداخت الکترونیکی در این پروژه مدنظر میباشد. این یکپارچگیِ میان سیستمها آنلاین خرید و پرداخت، تراکنشهای امن و شفاف را به همراه دارد.
فناوری موبایل نیز یک اولویت کلیدی دیگر برای دانشگاه مالایا میباشد. از این طریق آنها قصد دارند تجربه کاربر را با تسهیل دسترسی به اطلاعات و تمرکز بیشتر بر روی اپلیکیشنهای تلفنهمراه، ارتقا بخشند. از آنجایی که تلفنهمراه افراد در همه جا با آنها همراه است، بنابراین دسترسپذیری آن از سایر وسایل بیشتر میباشد. هدف از انجام این کار، سهولت دسترسی برای دانشجویان است که فقط با کلیک روی تلفن خود بتوانند از پرداختها، نمرات و هزینههای ثبتنام مطلع شوند و به آنها دسترسی داشته باشند. همچنین ایجاد پروفایل الکترونیکی دانشجویی و شناسه دانشجویی مبتنی بر موبایل از اهداف دیگر دانشگاه میباشد.
در اینجا پروژههای «توسعه اپلیکیشنهای موبایل» که دسترسی به همۀ عملیاتها را تسهیل کرده، «ردیابی وسایل نقلیه مبتنی بر موبایل» و «پروفایل الکترونیکی دانشجو مبتنی بر موبایل» تعریف شده است. این سه پروژه در راستای بهبود خدمات ارائه شده به دانشجویان و کاربران مدنظر قرار گرفتند.
همچنین دانشگاه با همکاری شریک فناوری خود در حال استفاده از فناوریهای نوظهور مانند اینترنت اشیا است. دانشگاه در حال شروع یک پروژه کوچک برای کنترل روشنایی و مصرف برق بوسیله اینترنت اشیا میباشد. از طرفی با وجود بخشهای مدیریت مرکز داده، سیستم مدیریت اطلاعات، نوآوری و تجاریسازی، شبکه، فعالیتها و پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات و حکمرانی و امنیت در مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه، اما تمرکز بیشتر و حوزههای کلیدی این مؤسسه بر روی امنیت و تحلیل داده میباشد.
پروژهها و اقدامات دانشگاه در این راستا در ادامه ارائه میشوند.
پروژه تحلیلگری کلانداده: پروژه تحلیل و نظارت بر امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات و جرمیابی در این زیرمجموعه تعریف شدهاند. نظارت و تحلیل ترافیک شبکه، نظارت مرکزی برای ورود به سیستم و مدیریت رویداد و اطلاعات امنیتی متمرکز از جمله اقدامات صورت گرفته توسط دانشگاه در این حوزه میباشند.
پروژه ساختمان هوشمند/فضای هوشمند : استفاده از اینترنت اشیا برای نظارت بر مصرف برق و اینترنت روشنایی ۲ زیرپروژه تعریف شده در این قسمت میباشند. البته با توجه به محدودیت بودجه، تمرکز دانشگاه بر روی پروژههای با دامنه کوچک براساس فضای موجود و هرکجا که اجرای دستگاههای هوشمند مناسبتر باشد، است. کنترل و نظارت بر مصرف کلی و بهینهسازی هزینهها از جمله اهداف دانشگاه در این حوزه میباشد.
پروژه کلانداده، نظارت آیندهنگر، یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی: این پروژه شامل ۲ زیرپروژه «مدیریت متمرکز با نظارت آیندهنگر و یادگیری ماشینی» و «یکپارچگی و ارتباط چندین دستگاه» میباشد. پروژه اول به منظور ایجاد یک داشبورد شخصیسازی شدۀ یکپارچه برای نظارت و تحلیلِ مراکز داده (که در اختیار شریک فناوری دانشگاه قرار دارند) تعریف شده است. همچنین ایجاد یک داشبورد آیندهنگر، تحلیلی و نظارتی یکپارچه برای کنترل امنیت فناوری اطلاعات و ارتباطات، هدف پروژه دوم میباشد.
دانشگاه مالایا بدون شک در حال تجربه یک انقلاب دیجیتال میباشد، اما نکتهای که در اینجا بر آن تاکید دارد، این است که دانشگاه از فناوری به خاطر فناوری استفاده نمیکند. دانشگاه برای اینکه بخواهد سریعتر حرکت کند و همچنین برای دستیابی و تحقق اهداف خود به فناوری نیاز دارد. از طرفی این امیدواری وجود دارد که بتواند مشارکت بیشتر دانشجویان و همکاریهای داخلی خود را افزایش دهد. همچنین این دانشگاه به پرورش استعدادها و بکارگیری آنها بعد از فارغالتحصیلی توجه بسیار دارد و در برخی از پروژههای خود از این افراد استفاده میکند.
دانشگاه آدلاید (۲۰۱۸)
استراتژی فناورانه دانشگاه آدلاید با نام آینده دیجیتال، به دنبال ارائه راهحلهای فناورانه برای سفر پیش روی خود است. به این معنی که ابتکارات و راهحلهای نوآورانه بایستی متناسب با اهداف، پایدار و مقیاسپذیر در جهت پاسخگویی به برنامههای رشد دانشگاه باشد. از طرفی استراتژی دانشگاه نه تنها نیازهای فعلی جامعه دانشگاهی را مرتفع میسازد بلکه آماده پاسخگویی به چالشها، فرصتها و رشد بیشتر است.
سازههای کلیدی که دانشگاه در آینده دیجیتال خود مدنظر قرار داده است، اتصال به دنیای جهانی ایدهها، جذب استعدادها، پژوهش شکلدهندۀ آینده، آموزش مناسب قرن معاصر و قلب تپنده آدلاید را شامل میشوند. (در اینجا منظور از قلب آدلاید، یعنی تبدیل این دانشگاه به مرکزی برای رشد اجتماعی و اقتصادی شهر آدلاید که توسعه، خلاقیت و نوآوری را در سطح منطقهای، ملی و جهانی به همراه داشته باشد) تجربه دیجیتال، پردیس هوشمند، یاددهی و یادگیری و پژوهش، مدیریت ارتباطات و تعامل با جامعه، داده، تحلیلگری و بینش، محیط کار دیجیتال و اساس کلیدی فناوری مانند امنیت سایبری و زیرساخت فناوری اطلاعات از جمله توانمندسازهای این دانشگاه میباشد.
هریک از این توانمندسازها مواردی را پوشش میدهند که در ادامه شرح داده میشوند.
تحول دیجیتال در آموزش (قسمت اول)
تحول دیجیتال و مدل کسبوکار دانشگاهها
مطالعه موردی دانشگاههای دیجیتال (بخش اول)
مطالعه موردی دانشگاههای دیجیتال (بخش دوم)